مسجد جامع تسوج

مسجد جامع تسوج

مسجد جامع تسوج مربوط به سدهٔ ۱۰ ه. ق. است و در داخل تسوج واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۷۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع تسوج : در جنوب بازار و اول محله‌ی باباهدايت يك باب مسجد تاريخی با عظمت تمام خودنمايی مي‌كند اين مسجد دو درب ورودی دارد يكی از مغرب كه كوچك است و معلوم می شود بعداً‌ برای رفت و آمد نسوان، بقعه شده است. درب اصلی در وسط بازار تسوج قرار دارد كه به يك خانه باغچه كوچك وارد می شود. در قسمت شمال حياط دكاكين بازار و قسمت غربی را وضوخانه و قسمت شرقی را بازار دكاكين موقوقه مسجد تشكيل می دهند. قسمت غربی نمای شمالی مسجد است كه درب ورودی از وسط ساختمان همين جاست در دو طرف اين درب دو مناره بدون كلاهك نمايان است، معلوم است بخشی از مناره‌ها خراب شده و آنچه باقی مانده دارای راه‌پله‌ای مارپيچ است. در جلو مناره غربی درخت چنار تنومندی سر به آسمان كشيده كه به مناره‌ی مذكور چون چتر سايه می افكند بر پيشانی درب ورودی فرمانی است به تاريخ ۹۸۹ هجری قمری با خط ثلث برجسته كه بر روی سنگ فلفلی يك پارچه‌ای نقر شده است. كه اين فرمان را عده‌ای در كتب خود از جمله مرحوم كارنگ در كتاب آثار تاريخي و آقاي سليمی در كتاب شبستر ،به سلطان محمد صفويه نسبت داده‌اند در حالي كه سلطان محمد دو سال قبل از اين تاريخ فوت كرده و پسرش شاه عباس به جايش نشسته بود واقعيت اين است تسوج پس از جنگ با عثمان پاشا و شكست عثمانی پس از مردن عثمان پاشا حمزه ميرزا در تعقيب سپاه شكست خورده‌ی عثماني وارد تسوج مي‌شود. در همان مسجد حمزه‌ميرزا سخنرانی كرده، پس از تمجيد از خدمات و رشادتهای اهالی وعده‌ی بخشيدن ماليات را داده سپس در مراجعت از تسوج در تبريز كشته می شود اما چون دستور قبلاً صادر شده تاريخ تهيه آن ۹۸۹ می رسد و گرنه شاه عباس در عنفوان سلطنت‌اش امكان دادن چنين دستوری را نداشت. مسجد بيست و چهار ستون دارد چهار ستون جنوبي آجری و بقيه سنگی و دارای پايه سرستون مقرنس سنگی هستند. سی و پنج گنبد آجری مسجد بر روی آنها قرار گرفته و مساحت مسجد در حدود ۳۵ در ۳۳ متر است. طاق‌ها شيوه ايلخانی و اشكال مختلفی دارند معلوم است بنای مسجد چند بار تعمير و مرمت شده است يك بار در سال ۱۲۵۲ هـ.ق به امير محمد شاه قاجار تعمير كلی يافته و بعيد نيست گچ‌بری و مقرنس كاری طاق‌ها مدخل و طاق محراب مسجد در همين دوران صورت گرفته است (باشد). كلاهك مناره‌ها فرو ريخته و يا به علت پيش آمد جنگ و غيره تكميل آن ناقص مانده و پاره‌اي از گنبدها ترك برداشته‌اند آخرين تعمير(اساسی) در سال ۱۳۷۹ شمسي و با همكاری سازمان ميراث فرهنگی استان آذر بایجان شرقی انجام يافته است. مسجد در دو سو سرداب يا زيرزمين هم دارد كه قسمتی از آن با خرده و شكسته‌ي آجر و كلوخ پر شده است. كتيبه‌ي فرمان نشان مي‌دهد كه شهر تسوج اهميت و جمعيت زياد و موقعيت سوق الجيشي مهمي داشته كه استرضای خاطر مردم آن مورد عنايت شاه صفوی بوده است متن كتيبه چنين است. فرمان همايون شرف تقاذ يافت آنكه چون همگی همت عالی نهمت همايون ما بر آن مصروف است كه در زمان دولت ابدی الاتصال، آثار خير و احسان در ميان طبقات انام انتشار يافته عموم رعايا و برايا در كمال فراغت و رفاهيت اوقات گذرانيده از روي اميدواری تمام در ازدياد و دعاگويی دوام دولت ابد مقرون افزايند لهذا در اين وقت بنابر كمال توجه خاطر به رفاه حال مردم تسوج از ابتدای پيچی ئيل مقدری محترفه و كوزه فروشی قصبه‌ی مذكور كه ابواب جمع اوست به تخفيف مقرر و تصدق كرده ثواب آن را به ارواح مقدسه‌ی حضرات چهارده معصوم صلوات الله عليهم اجمعين هديه نمودم و مستوفيان كرام ديوان، رقم اين عطيه‌ی اعلی را در دفاتر خود ثبت و مقدوم گردانيده، از جمع اخراج نموده از تيول باطل دانند. عمّال و متصديان ديواني اكلاء حب‌المسطور مقرر دانسته يك دينار و يك مزبار به هيچ وجه من الوجوه به علّت مال وجوهات و اخراجات و غيره و به مراسم و رسم كه باشد بر اصناف مذكور در اين، حواله نكنند. قرتصد و چهاردهم رجب قوی ئيل فی سنه ۹۸۹»

کتیبهٔ مسجد جامع تسوج

موقعیت روی نقشه