قلعه دختر (قیز قالاسی) – میانه

قلعه دختر یا قیز قالاسی (ترکی آذربایجانی: qız qalasi) در شهرستان میانه قرار داشته و به شماره ۸۷۰ جزو آثار ملی ثبت شده است.

بنا

این قلعه در دو کیلو متری پل‌دختر (میانه) در رشته کوه قافلانکوه واقع شده است. این قلعه بشکل کثیرالا ضلاع غیرمنتظم ساخته شده و به سه قسمت تقسیم می شود.

• دیوار بیرونی که قطورتر از دیگر قسمتها بوده و بوسیله ۲۴ برج دیدبانی از قلعه پاسداری می شد.
• دیوار داخلی که این دیوار حافظ قسمت اصلی قلعه یا قلب قلعه بوده.
• قسمت داخلی قلعه که محل فرماندهی دژ محسوب می شود.

این قلعه دارای دو مدخل ورودی است که در بالای یکی از این مدخل کتیبه ای بوده که بر اثر مرور زمان از بین رفته است.

تاریخچه

خانم ژان دیولافوا در صفحه ۷۲ از کتاب خود به نام (فرانسوی: La Perse, la Chaldée et la Susiane 1881-1882, Paris, 1887) قدمت این قلعه را به زمان اردشیر یکم (هخامنشی) رسانده و هدف بنای آن را زندانی برای شاهزاده خانم شورشی ذکر کرده است. ^[۱]

برخی بنای این قلعه را مربوط به قرن ۷ هجری تخمین زده اند.^[۲]

برخی دیگر بنای آن را با قدمت ۸ تا ۱۲ قرن ذکر کرده اند. ^[۳]

ولی با توجه به پایه‌های ساخت قلعه و مصالح بکار برده شده تخمین به اوایل دوره ساسانیان نیز زده می‌شود .

نام

در گویش محلی نام این قلعه قیز قالاسی (ترکی آذربایجانی: qız qalasi) به معنای قلعه دختر می باشد.

در باره نام قلعه روایاتی رایج است از آن جمله که دختر پادشاهی بر علیه پدر خویش شورش می‌کند و پد ر او را به نقطه دور تبعید می‌کند و برای وی قلعه ای ساخته در آنجا محبوسش میکند. دختر شاه بامید آزادی خویش روز شماری می‌کند و چوپانی که آنطرف رود قیزل اوزن به چوپانی مشغول بوده توجه او را جلب می‌کند و این دو عاشق هم میشوند و چوپان هر شب رود خانه سرد و خروشان قیزل اوزن را می شکافت و بدیدار شاهزاده می آمد و شاهزاده برای آنکه رنج این کا ر را از چوپان رفع سازد پلی برای او روی رودخانه می زند و چوپان اولین کسی است که ا ز روی پل رد می‌شود و بدیدار شا هزا ده می آید.

همچنین روایت است بازرگانی برای در امان ماندن دختر خود از دست مغولان برای دختر خود در این منطقه قلعه می‌سازد ولی به مرور زمان و حسن روابط و پس از مرگ بازرگان دختر وی برای توسعه تجارت بازرگانان آذربایجان با دیگر کشورها این پل (پل دختر) را می سازد.

عقیده باستان شناسان بر این است که این قلعه مانند قلعه دخترهای دیگر ایزدبانوی ناهید یا آناهیتا شاخته شده است. پرستشگاه‌های این ایزدبانو را اغلب در بلندی‌ها می‌ساختند و حاکمان و بازرگانان و کشاورزان هر ساله با هدایای نفیس عازم این پرستشگاهها میشدند چرا که ملکه ناهید فریاد رس زنان وآزادی و حریت نعمت و فراوانی آب و باران تنها کسی بوده که در اقتصاد و نبرد پشتیبان این مرز و بوم بوده است. این قلعه‌ها بیشتر در کنار رودخانه‌های عظیم و دریاها سا خته می شده است.

موقعیت روی نقشه