سنگ قبر بابا فولاد حلوائی

سنگ قبر بابا فولاد حلوائی مربوط به دوره صفوی است و در تخت فولاد در شهر اصفهان، شمال تکیه خاتون‌آبادی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نام تخت فولاد، برگرفته از نام «بابا فولاد حلوایی» است

در مقابل تكيه مير سيّدمحمّد اسماعيل خاتون‏ آبادى و در صحن مخابرات فيض، قبر استاد «فولاد بن استاد شجاع‏ الدين حلوايى» از عرفاى عاليقدر شيعه متوفّى ۹۵۹ هجرى قمرى قرار دارد.
وی فرزند استاد شجاع الدين حلوايي، مشهور به بابا فولاد، از عرفا و فضلاي قرن دهم هجري بوده كه در حق او كراماتي نوشته اند، اما از زندگینامه او مطالب زیادی در دست نیست.
استاد فولاد حلوايى در ميان مردم ‏اصفهان به بابا فولاد شهرت يافته‏ است. كلمه‏ ى ‏بابا به معنى‏ عارف، حكيم و دانشمند، راهنما و مرشدی است كه صاحب فضل و كرامت بوده است و مردم براى رفع مشكلات خود به او مراجعه و پس از مرگشان بقعه ‏هايى جهت بزرگداشت آنها ايجاد مى‏ كرده‏ اند.
شهرت بابا فولاد به حدى بود كه برخى از اهالى تخت فولاد خود را از نسل او مى‏ دانند. سنگ قبر وى امروزه به عنوان سند اصلى تاريخ تخت فولاد از ارزش و اهميّت ويژه‏ اى برخوردار است. زيرا علّت نامگذارى اين گورستان مقدّس به تخت فولاد را وجود همين قبر مى‏ دانند، كه يكى از قديمى ‏ترين سنگ قبور تاريخ‏ دار موجود در تخت فولاد مى‏ باشد.
از هويت بابا فولاد اطلاع زيادي در دست نيست. متن سنگ قبر وي نيز اطلاعاتي درخور درباره زندگينامه وي به دست نمی دهد. همين قدر اطلاع به دست آورده ایم که استاد فولاد، فرزند استاد شجاع  الدين، يكي از عرفاي بزرگ و صاحب كرامات قرن دهم هجري و مورد احترام مردم بوده است. گورستان متبرك و قديم اصفهان در جنوب رودخانه زاينده رود و در مسير جاده شيراز، تا قرن يازدهم هجري به نام مزار باباركن الدين ناميده مي  شده است. به نظر مي رسد شخصيت والاي بابا فولاد و نفوذش در میان مردم به حدّي تأثيرگذار بود كه نام روستاي تازه احداث شده در جوار مزار وي در دوره صفوي، به نام روستاي تخت فولاد نام گذاري می شود و حتي به مرور قبرستان بابا رکن الدین نيز از اين زمان در منابع به نام قبرستان تخت فولاد معروف شده است.
سيد مصلح الدین مهدوي در مطلبی نوشته است: عده ای معتقدند كه تختگاه او در اين سرزمين متبرك بوده؛ به همين جهت آنجا را تختگاه بابا فولاد نامیده اند و بعدها تخت فولاد گفته اند.
مزار بابا فولاد در ضلع شمالي تكيه خاتون آبادي  و در مجاورت ساختمان مخابرات فيض (محل سابق غسالخانه تخت فولاد) قرارگرفته است. در اين محل چندين سنگ مزار مربوط به قرن دهم هجري نيز قرار داشته، ليكن همه آنها بجز مزار بابا فولاد از بين رفته است.

ثبت سنگ مزار بابافولاد در فهرست آثار ملي
سنگ مزار بابا فولاد سنگي مكعب مستطيل يا صندوقي شكل است كه بر سطوح جانبي سنگ هيچ گونه نقشي آفريده نشده، ولي بر سطح غربي (بالا) و شرقي (پايين) سنگ با خط ثلث بسيار زيبا سال فوت و معرفي شخص متوفي و نام سنگ تراش آن نقش شده است. بر سطح غربي يا سنگ بالايي نوشته شده:
وقف كرد قربة الي الله اين سنگ را بر مزار خود استاد فولاد حلوايي ابن استاد شجاع الدين طمع كننده در لعنت خداي و نفرين رسول و ائمه المعصومين عمل العبد صدر  الدين سنگ تراش.
و بر سطح شرقي يا پايين سنگ نقش شده:
تحريراً في غرّة محرم الحرام في سنة تسع و خمسين و تسعمائه.
بر روي سطح رويي مكعب مستطيل سنگ مزار نقش يك سرو بلند در داخل گلداني قرار دارد كه مي  تواند نشانۀ سرسبزي و زندگي جاويد باشد و اين مجموعه داخل محرابي قرار گرفته كه نقش محراب نيز خود نشان دهنده ايمان و اعتقاد شخص متوفّي است. بر بالاي محراب مستطيلي قرار دارد كه در حال حاضر خالي است، ولي آثاري از خط  و دو قسمتي بودن مستطيل در آن وجود دارد. كل اين مجموعه؛ يعني مستطيل و محراب و سرو و گلدان با يك حاشيه گود از حاشيه خارجي سنگ جدا شده است.
حاشية خارجي دور تا دور سنگ، مشتمل بر دوازده قاب تزييني است كه از روي نمونه  هاي سالم از دورۀ صفوي مي  توان گفت كه صلوات بر چهارده معصوم حك شده بود است و متأسفانه، سرنوشت همان قاب مستطيلي بر روي سطح را داشته وخطوط آن تراشيده شده و ناپديد شده است.
هولستر در كتاب خود به اين سنگ اشاره نموده و با مقايسه عكس و محل قرار گرفتن امروزي آن مي توان گفت كه سنگ از مكان اصلي خود جابجا شده است .
هنرمند حجار اين سنگ صدرالدين سنگ تراش بوده كه در قرن دهم هجري در اصفهان مي زيسته و در هنر حجاري مهارت فراوان داشته است. از جزئيات زندگي او اطلاعات زيادي در دست نيست. او را از حجاران و سنگ تراشان نامدار دوران پادشاهي شاه طهماسب صفوي دانسته اند.
صدرالدين سنگتراش تا سال ۹۹۵ قمری زنده بود و باتوجه به دو اثر به جاي مانده از او روشن مي شود كه بيش از ۳۶ سال به حجاري مي پرداخته است.
سنگ مزار بابافولاد حلوايي در سال ۸۲ به شماره ۹۰۷۰ در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
گفتنی است بابافولاد حلوايي براساس تاریخ حک شده بر روی سنگ مزارش در محرم سال ۹۵۹ قمری فوت نموده است./

منبع: imna

موقعیت روی نقشه