کلیسای نرسس مقدس (اصفهان)

کلیسای نرسس مقدس
موقعیت	استان اصفهان، اصفهان، جلفای نو
دین	کلیسای حواری ارمنی
توضیح معماری
معمار	آوتیک دیلانیان
سبک معماری	کلیسای
ساخته شده	۱۶۶۶میلادی (ساختمان اصلی)
کشور	ایران
دیرینگی	دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفوی
شمارهٔ ثبت	۹۰۸۰
تاریخ ثبت ملی	۱۰ خرداد ۱۳۸۲

کلیسای نرسس مقدس (به ارمنی: Սուրբ Ներսես Եկեղեցի) (کلیسای سورپ نرسس) مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، جلفا، محله سنگتراش‌ها، کوچه سنگتراش‌ها واقع شده و در سال ۱۶۶۶ میلادی بنا شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نامگذاری

کلیسای نرسس مقدس در محلهٔ کوچر که ایرانی‌ها آن را محلهٔ سنگتراش‌ها می‌نامند واقع شده است. دلیل این نام گذاری آن است که اغلب آجر کارها و سنگ تراش‌ها در این محل سکونت داشته‌اند.

تاریخچه

در اصل این کلیسا به یادبود آوتیک دیلانیان، سازنده این بنا بوده است، اما با اهدای اشیای منسوب به نرسس مقدس، تغییر نام یافت. این بنا مربوط به سده ۱۷ میلادی (یازدهم قمری) است و طبق کتیبه‌های موجود روی نگی در سمت راست محراب، در سال در سال ۱۶۶۱ میلادی ساخته شده است. ظاهر امروزی این کلیسا با آنچه در ابتدا بوده، بسیار متفاوت است، زیرا طی قرن‌ها بارها باز سازی و مرمت شده است

معماری کلیسا

پلان کلیسا مستطیل شکل در جهت شرقی-غربی است. بنا دو گنبد دارد که گنبد غربی قوسی شکل و فاقد نورگیر، اما گنبد مرکزی بزرگتر و دارای هشت نورگیر است. محراب کلیسا با دو اتاقک چهارگوش در دو طرف آن در قسمت شرقی بنا واقع شده.

مصالح به کار رفته در ساختمان عبارت اند از خشت و آجر. دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده و فاقد نقاشی است.

این مجموعه دارای دو ورودی است: ورودی اصلی، در ضلع شرقی و ورودی فرعی کوچک‌تر، در گوشه شمال غربی ساختمان. ورودی اصلی به حیاط اصلی راه می‌یابد و بلافاصله در سمت چپ تالار بزرگی، که برای گرد همایی‌های انجمن کلیسا مورد استفاده قرار می‌گرفت، وقع شده است. در سمت مقابل، در منتهی‌الیه حیاط یک ردیف اتاق وجود دارد، که به منزلهٔ اقامتگاه کشیش است و تا ضلع شمالی که اتاق‌هایی برای مصارف گوناگون خدماتی در آنجا است. امتداد دارد. این اتاق‌ها رو به حیاطی باز می‌شوند که همجوار حیاط اصلی است، اما توسط ساختمان اصلی کلیسا به گونه‌ای مجزا، تبدیل به فرعی شده است.

کلیسای نرسس مقدس، فضایی مربع شکل را در ضلع شمال شرقی مجموعه اشغال کرده است و از بیرون به شکل بنایی عظیم، زیبا و منظم به نظر می‌رسد. این بنا به طور کامل از کاهگل پوشیده شده است و ورودی‌هایش (دو ورودی در ضلع جنوبی و یکی در ضلع غربی) قاب سفید رنگ گچی دارند. فضای داخلی دارای چیدمانی ساده و سنتی است: در جهت شرقی-غربی تالاری مستطیلی وجود دارد که ادامهٔ آن، تالاری گنبد دار و مربعی با طاق ضربی است که بر نیم ستون‌های عظیمی استوار است، و سرانجام محرابی با پلانی بسیار فشرده و پنج ضلعی دارد.

بی پیرایگی دیوارهای داخلی و فقدان تزیینات (فضای داخلی بسیار ساده رنگ شده است) کلیسای سورپ نورسس را در مقایسه با کلیساهای جلفا به فضایی منحصراً ساده و موقر تبدیل کرده است.

برج ناقوس در قسمت جنوب غربی ساختمان و بر روی سقف آن قرار گرفته و در سال ۱۸۸۹ میلادی بنا شده. دیوارهای خارجی کلیسا با نمای آجری دارای قاببندیهایی زیباست و در آن از پنجره هایی به سبک ایرانی استفاده شده. ورودیهای جنوبی آن نیز دارای قاب سنگی با حجاریی زیباست که در آنها از نقش صلیب هم استفاده شده.

موقعیت روی نقشه