مسجد لنبان اصفهان

مسجد لنبان یکی از آثار دوره صفوی در اصفهان است که در محله قدیمی لنبان واقع شده است. این مسجد در زمان شاه سلیمان صفوی بر خرابه‌های مسجدی بنا شده که در قرن هشتم احداث شده بود. این مسجد در خیابان بهشتی، خیابان مسجد لنبان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۲۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاریخچه مسجد

برخی گفته‌اند اولین مسجدی که در اصفهان بنا شده مسجد لنبان بوده است.

در رساله «محاسن اصفهان» ـ تألیف مافروخی ـ نام محله لُنبان بارها آمده و مخصوصاً از مسجد و عمارتی توصیف شده که یکی از ارکان نامی اصفهان، آن را در قرن هشتم هجری ساخته بوده است و مترجم رساله محاسن ـ حسین بن محمد بن ابی‌الرضا علوی آوی ـ از او به این ترتیب نام می‌برد: «صاحب معظم قدوه اعاظم الامم جلال الوزراء جمال الدوله والدین محمد دیلم دستجردی الاصفهانی». مترجم رساله محاسن در بنیادگذاری این عمارت شخصاً حضور داشته است و نام آن را «عمارت جمال‌الدین» می‌گوید.

مسجد مزبور در دوره صفویه بازسازی شده و در دوره‌های بعدی نیز تعمیراتی کلی در آن صورت گرفته است، به طوری که از آثار قدیمی آن به غیر از چند قطعه گچ بری مربوط به قبل از صفویه و چند لوح کاشی کاری از دوره صفویه که در تالار جدید مسجد برجای مانده، چیز دیگری مشهود نیست. خطوط باقی مانده بر دو لوح کاشی به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی و مورخ ۱۰۸۰هـ. ق است. در بالای در ورودی مسجد به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی، اشعاری نوشته شده که حاکی از تعمیر مسجد در دوره شاه سلیمان صفوی است. کتیبه سردر مسجد لنبان، از اضافات قرن سیزدهم هجری، مورخ ۱۲۵۶ است. در زیر تالار بزرگ مسجد، نهر آبی جریان دارد و سردابه‌ای بنا شده است. منبر مسجد معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ ۱۱۱۴هـ. ق، از نفیس‌ترین منبرهای عهد صفوی است.

آثار موجود در مسجد لنبان

گنبدی زیبای مسجد همراه با مناره‌ای کوتاه زیباترین منظره مسجد است. در بالای مناره جایگاهی برای اقامه اذان طراحی شده و بر روی بدنه آن نام محمد صلی الله علیه و اله، علی علیه السلام و دیگر ائمه علیهم السلام نقش بسته است. گنبد فیروزه‌ای مسجد مانند فرشی با طرح‌های اسلیمی و گل بوته‌هایی زیبا به رنگ سفید و خاکی رنگ تزئین شده است. این مسجد دارای دو کتیبه به خط ثلث سفید بر زمینه‌ای لاجوردی و اثر محمدرضا امامی از خطاطان برجسته است. در ضلع شرقی مسجد لنبان سقاخانه‌ای قرار دارد با چهار ستون سنگی و چهار سنگاب که دوتا گرد و دوتای آن چهار گوش بوده است و اکنون هر چهار سنگاب توسط میراث فرهنگی ضبط شده است. در حیاط این مسجد دو چنار کهن‌سال وجود دارد و مادی نیاصرم از وسط حیاط آن عبور می‌کند. در زیر تالار بزرگ مسجد، نهر آبی جریان دارد و سردابه‌ای بنا شده است. منبر مسجد، معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ ۱۱۱۴هـ. ق از نفیس‌ترین منبرهای عهد صفوی است. تا قرن ۱۱ جنب مسجد گورستانی قرار داشته است که قبور بزرگانی همچون میرزا ابوتراب خوشنویس، امیر نظام الدین خوشنویس فرزند ابوتراب، صائن الدین علی بن صدرالدین محمد بن افضل؛ معروف به ان ترکه، حکیم و فیلسوف اصفهانی که در سال ۸۳۵ قمری در گذشته است و همراه با نامداران دیگر در این محل مدفون بوده‌اند که از خاندان معروف تیمور و صفوی بوده و متأسفانه امروزه هیچ اثری از آن برجا نمانده و اطراف مسجد همه ساختمان سازی شده است.

باورها و اعتقادات در مورد مسجد لنبان

از «علامه محمدتقی مجلسی» نقل است که امام حسن مجتبی علیه السلام به هنگام عزیمت به گرگان، مدتی را در اصفهان اقامت داشته و در این مسجد نماز گذارده‌اند این امر تقدس خاصی را به این مسجد بخشیده. همچنین مردم با توجه به ایمان و اعتقادات خویش، از دیر باز حوائج و خواسته هایشان را در عریضه‌ای می‌نوشتند و به نهر آبی که از میان آن می‌گذشته است می‌انداخته‌اند. هم اکنون نیز انجام این طریق تقاضای استجابت خواسته هایشان، در این مسجد رواج دارد. مشهور است که قبر یکی از پیامبران زیر شبستان این مسجد قرار دارد.

موقعیت روی نقشه: