مسجد آقانور

مسجد آقانور
 

نام مسجد آقانور
کشور  ایران
استان استان اصفهان
شهرستان اصفهان
اطلاعات اثر
کاربری مذهبی
دیرینگی دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر دوره صفوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت ۱۹۷۱
تاریخ ثبت ملی ۱۶ فروردین ۱۳۷۷

مسجد آقانور مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، خیابان ابن سینا، محله تاریخی دردشت، کوچه مسجد آقا نور واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد آقا نور از بناهایی است که در دوره پادشاهی شاه عباس بزرگ ساخته شده و در اولین سال سلطنت شاه صفی به اتمام رسیده است و به این مناسبت در کتبیه اصلی مسجد در سردر شرقی، نام هر دو پادشاه آمده است این کتیبه که به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی رنگ نوشته شده، حاکی از آن است که بنای مسجد به وسیله نورالدین‌محمد اصفهانی در دوره پادشاهی شاه عباس شروع شده و در دورهٔ شاه صفی به اتمام رسیده است. شبستان زیبا و جالب این مسجد از نفایس و شاهکارهای آن است که نور آن به وسیله قطعاتی از سنگ مرمر شفاف تأمین می‌شود. ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم مسجد "آقانور" و نبود اعتبارات مالی لازم برای مرمت و بازسازی، این مسجد را که یکی از شاهکارهای معماری عهد صفوی در اصفهان به شمار می رود، با تهدید جدی روبه رو کرده است.

مسجد آقا نور مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، خیابان ابن سینا، محله تاریخی دردشت، کوچه مسجد آقا نور واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم مسجد "آقانور" و نبود اعتبارات مالی لازم برای مرمت و بازسازی، این مسجد را که یکی از شاهکارهای معماری عهد صفوی در اصفهان به شمار می رود، با تهدید جدی روبه رو کرده است
در محله دردشت اصفهان مسجدي قرار دارد که طبق سنتهاي معماري ايران به صورت چهار ايوانه طراحي شده است. وروديهاي مسجد آقانور در ضلع شمالي و شرقي مسجد قرار گرفته که توسط کوچه هاي اطراف به بازار دردشت و محله اي به همين نام مربوط مي شود. باني مسجد " نورالدين محمد اصفهاني " از افراد خير و نيکوکار روزگار خويش است
اين مسجد مانند بقعه بابا ركن الدين از بناهايي است كه در دوره پادشاهي شاه عباس اول ساخته شده و در اولين سال سلطنت شاه صفي باتمام رسيده است و بدين مناسبت در كتيبه اصلي مسجد ، در سر در شرقي نام هر دو پادشاه آمده است. اين كتيبه كه بخط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ نوشته شده ، حاكي از آنست كه بناي مسجد بوسيله نور الدين محمد اصفهاني در دوره پادشاهي شاه عباس كبير شروع شده و در سال اول سلطنت جانشين او شاه صفي باتمام رسيده است. كتيبه اين سر در كه بخط محمد رضاي امامي و مورخ به سال ۱۰۳۹ هجري مي باشد بشرح زير است
" قال الله تعالي انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوه و آتي الزكوه . در ايام دولت جاويد مدت كلب آستان علي ابن ابي طالب ۱۲۹۱ صلوات الله و سلامه عليه عباس حسيني و در اول جلوس پادشاه عادل شاه صفي بهادرخان خلد الله ملكه و سلطانه و افاض علي العالمين بره و عدله و احسانه توفيق يافت نور الدين محمد اصفهاني باتمام عماره اين مسجد خالصاً لوجه الله تعالي كتبه محمد رضا الامامي ۱۰۳۹"
در ذيل جمله علي ابن ابي طالب در كتيبه فوق الذكر سال ۱۲۹۱ نوشته شده است و چنين به نظر مي رسد كه اين سال معرف يكي از سالهاي تعميراتي مسجد باشد
در دو پشت بغل سر در بخط بنائي سه رگي شطرنجي مشكي بر زمينه آجري ، سوره اخلاص نوشته شده و در طرفين سر در ، در دو شكل مربع بزرگ ، تكرار كلمه محمد ، تزئينات دو جانب سر در را تشكيل داده است.


خطوط و تزئينات كاشيكاري ايوان جنوبي مسجد آقا نور
كتيبه ايوان جنوبي مسجد آقا نور بخط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ به قلم محمد باقر شيرازي و مورخ به سال ۱۲۵۸ در زمان محمد شاه قاجار مي باشد و در آخر كتيبه با كاشي طلائي رنگ سال ۱۲۷۹ اضافه شده است.
در اشكال مربع بزرگ داخل ايوان بخط بنائي ساده لاجوردي بر زمينه آجري اسامي : محمد ، علي ، حسن ، حسين نوشته شده و در طرفين نماي خارجي ايوان ، در دو شكل مربع بخط بنائي ساده عباراتي بشرح زير نوشته شده است :
حاشيه مربع سمت غربي بخط بنائي حنائي بر زمينه فيروزه اي شامل عبارات " بسم الله الرحمن الرحيم قل هو الله احد الله صمد " است و متن آن بخط لاجوردي رنگ بر زمينه آجري جمله " سبحان الملك و الملكوت " است.

در ورودی مسجد آقا نور و کتبیه اصلی مسجد در سردر شرقی، نام شاه عباس و شاه صفی آمده است. کتیبه به خط محمد رضا امامی در تاریخ ۱۰۳۹ ه‍. ق

در مسجد آقا نور در محله دردشت اصفهان، کتیبه سردر مسجد که به خط محمد رضا امامی و تاریخ ۱۰۳۹ ه‍. ق است بیانگر این مطلب است که بانی مسجد «نورالدین محمد اصفهانی» از افراد خیر و نیکوکار است که ساختمان مسجد را در زمان سلطنت شاه عباس اول شروع کرده است اما در اولین سال سلطنت شاه صفی به اتمام رسیده است و به این مناسبت در کتبیه اصلی مسجد در سردر شرقی، نام هر دو پادشاه آمده است.


حاشيه مربع سمت شرقي بخط بنائي حنائي رنگ بر زمينه فيروزه اي شامل عبارت " لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفواً احد " است و در متن آن بخط بنائي لاجوردي رنگ بر زمينه آجري جمله " سبحان الحي الذي لايموت " نوشته شده است. در نماي خارجي ايوان غربي مسجد در دو شكل مربع بخط بنائي ساده لاجوردي رنگ بر زمينه آجري سوره اخلاص نوشته شده است.
اشعار فارسي در ايوان شرقي مسجد آقا نور
در داخل ايوان شرقي مسجد آقا نور در يك حاشيه كاشيكاري بر متن زرد رنگ ، در ده لوحه بخط نستعليق سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ اشعار زير نوشته شده است :
صاحب خلق و فيض آقا نور (۱)           كه چو خورشيد مهربان علمست
مسجدي ساخت در كومكي(۲)                     كه بگيتي يگانه حرمست
اينچنين مسجدي كه خاك درش              غيرت افزاي جنت و ارمست
سال تاريخ آن خرد گفتا                            مصرع آخرين اين رقمست
معبد اهل اصفهان چون شد                   مسجد نور كعبه عجم است(۳)
كتبه العبد نورا
۱- آقا نور و آقا مؤمن دو برادر بوده اند كه اولي مسجد را ساخته و دومي نزديك مسجد حمامي بنا كرده است كه تا اين چند سال پيش نيز دائر بوده و معروف به حمام در دشت است و سابقاً به نام باني آن آقا مؤمن ناميده مي شده و اين حمام وقف بر مسجد است.
۲- مقصود از كلمه كو در مصراع فوق الذكر ظاهراً كوي است.
۳- مصراع مسجد نور كعبه عجم است بحساب حروف ابجد سال ۱۰۳۴ هجري مي شود. اين بنا در محله دردشت اصفهان واقع است. بناي اصلي آن، از آثار دوره شاه عباس اول است كه ساخت آن يک سال بعد از مرگ نامبرده، در اولين سال سلطنت شاه صفي ـ ۱۰۳۹هـ. ق ـ به اتمام رسيده و در دوره قاجاريه، شبستان زيبايي بدان افزوده شده و بخش‌هايي از آن تزيين شده است. بناي كنوني مسجد، با نقشه چهار ايواني، داراي سردر، صحن، ايوان‌هاي چهارگانه، شبستان، تزيينات کاشي کاري و كتيبه‌هاي تاريخي است. كتيبه مقدم ‌تر بنا، در داخل ايوان خاوري، به شعر و به تاريخ ۱۰۳۴ هجري است. براساس متن اين كتيبه، مسجد را شخصي به نام آقا نور ساخته است. كتيبه اتمام بنا، بر سر در خاوري به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشتي لاجوردي رنگ نوشته شده است. براساس متن كتيبه، بناي مسجد به وسيله نورالدين محمد اصفهاني، در زمان شاه عباس شروع و در سال اول سلطنت شاه صفي به اتمام رسيده است. كتيبه مزبور به خط محمدرضا امامي است. شبستان ستون دار اين مسجد، بسيار زيبا و داراي ستون‌هاي سنگي و پوشش چشمه طاق است كه در وسط طاق‌ها، قطعاتي از سنگ مرمر شفاف جهت نورگيري قرار داده‌اند. اين شبستان، محراب كوچكي دارد. سردر خارجي شبستان جنب سردر شمالي مسجد نيز تزييناتي از نوع كاشي ‌هاي گره و خطوط بنايي دارد. اين شبستان، از الحاقات قرن سيزدهم هجري است و به هزينه حاج‌ محمد ابراهيم قزويني ـ امام جماعت سابق مسجد ـ بنا شده است. پشت بام اين شبستان، در رديف زيباترين مهتابي ‌هاي مساجد اصفهان است. اين مسجد، در بهمن ماه ۱۳۶۵ شمسي، در معرض حملات هوايي عراق قرار گرفت كه در نتيجه آن، خرابي ‌هايي در صفه جنوبي، لنگه‌ طاق‌ها، تزيينات كاشي و آيينه و گلدسته مسجد ايجاد شد كه بعدها به همت مسئولين مربوطه بازسازي و مرمت گرديد

منبع: isfahan.irib.ir

موقعیت روی نقشه

 

نظر بدهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.