پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو اصفهان
نام انگلیسی: Ghomishloo national park
نام فارسی: پارک ملی قمیشلو
.jpg)
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو در ۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان و ۵ کیلومتری شمال شهر تیران واقع شده است. وسعت پارک ملی قمیشلو ۲۹۸۸۶ هکتار و وسعت پناهگاه حیات وحش قمیشلو ۸۳۸۸۸ هکتار می‌باشد. گفته می‌شود پارک ملی قمیشلو قدیمی منطقه حفاظت شده جهان است. ۱۵۰ سال قبل ظل السلطان پسر بزرگ ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان قمیشلو را بعنوان قرق و شگارگاه اختصاصی اعلام و حتی از چرای دام در این منطقه جلوگیری نمود. در سال ۱۳۴۳ کانون شکار ایران این منطقه را با وسعت ۳۷هزار هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده در نظر گرفت. در سال ۱۳۵۰منطقه سیاه کوه و عمر کوه در مجاور منطقه حفاظت شده به عنوان منطقه شکار ممنوع تصویب شد. در سال ۱۳۷۴با الحاق دو منطقه حفاظت شده و شکار ممنوع، پناهگاه حیات وحش قمیشلو به تصویب رسید و در نهایت در سال ۱۳۸۶ با الحاق سه منطقه امن کرالیاس، کهوک و لاسمیان، محدوده‌ای با وسعت ۲۹۸۸۶ هکتار طی مصوبه شماره ۲۹۷ مورخ ۱۳۸۶/۱۱/۱۲ از این پناهگاه به پارک ملی ارتقاء سطح پیدا کرد.
این منطقه از شمال با شهرهای دهق و علویجه و روستاهای هسنیجه و حسین‌آباد و از غرب با روستای میر آباد، مبارکه، محمدیه، افجان، تندران، ورپشت، جاجا و از جنوب با شهرهای تیران، نجف آباد، ویلاشهر و خمینی شهر و از شرق با شهرهای اصفهان، شاهین شهر و روستای جهاد آباد ارتباط دارد. بیشتر اقلیم منطقه نیمه خشک بیابانی و قسمتهای کوچکی در ارتفاعات نیمه مرطوب هستند. میانگین دمای سالانه ۵/۱۱، میانگین دمای سردترین ماه سال ۶/۱- و گرمترین ماه سال ۹/۲۳ درجه سانتی گراد می‌باشد. دراین منطقه پرباران‌ترین فصل سال به ترتیب زمستان، پاییز و بهار می‌باشد که به ترتیب ۵/۴۸٬۶/۲۸ و ۷/۲۱ درصد از کل بارش سالانه را به خود اختصاص می‌دهند. پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو شامل دو بخش اصلی ارتفاعات و دشت می‌باشد.
.jpg)
ارتفاعات به صورت پراکنده در قسمتهای مختلف دیده می‌شوند ولی در بخش جنوبی بیشتر هستند. حداقل ارتفاع از سطح دریا ۱۶۸۷متر در بخش غربی و حداکثر ارتفاع ۲۷۶۷ متر در بخش جنوبی منطقه است. بخش غربی منطقه دشتی و کم ارتفاع است ولی مناطق دشتی نیز محدود به بخش غربی نبوده بلکه در سایر بخشهای منطقه در قسمتهای میانی بین ارتفاعات مختلف حوزه قرار دارد. شبکه زهکشی قمیشلو را تعدادی آبراهه‌های فصلی سرگردان تشکیل می‌دهند که در چهار جهت شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، منطقه را زهکشی می‌کنند. به علت میکروکلیمای حاکم بر بخشهای مختلف و اختلاف ارتفاع موجود، منطقه قمیشلو را می‌توان به سه زیستگاه بزرگ تقسیم کرد.
زیستگاه کوهستانی و برفگیر
این نوع زیستگاه شامل مناطق کوهستانی و مرتفع با شیب تند و برفگیر و آب و هوای ییلاقی که پوشش گیاهی آن شامل علفزارها، بوته زارها و تک درختان بنه و بادام می‌باشد. دارای زمستانی سرد و تابستانی معتدل و مناسب برای زیست کل و بز و در ارتفاع پاپین تر مناسب برای زیست قوچ و میش مخصوصاً در تابستان است.
زیستگاه تپه ماهوری
این نوع زیستگاه به علت داشتن شیب و ارتفاع کم و آب و هوای معتدل و پوشش گیاهی مناسب، وجود آبشخورهای طبیعی و مصنوعی زیستگاه مناسبی برای قوچ و میش وحشی می‌باشد.
زیستگاه دشتی و استپی
دشتهای کوچک و بزرگ مابین کوه‌ها قرار گرفته و به نظر جدا از هم هستند اما این دشتها با هم مرتبطند. دشتها از نظر تأمین امنیت و منابع تغذیه وحوش حائز اهمیت اند و شرایط اکولوژی مناسبی را برای زیست آهو به عنوان شاخص‌ترین حیوان دشتی در منطقه که در جمعیت‌های انبوه در محدوده این دشتها یافت می‌شود را فراهم می‌آورند. به گفته کارشناسان محیط زیست یکی از دلایل وجود این آهوها وجود چشمه‌های کوچک و پوشش گیاهی مناسب برای تکثیر آنهاست.
.jpg)
تاریخ حفاظت منطقه از ابتدا تاکنون شکارگاه سلطنتی درزمان قاجاریه و حکومت ظل السلطان بر اصفهان ۱۳۴۳:معرفی قمیشلو با وسعت ۳۷ هزار هکتار به عنوان منطقة حفاظت شده از سوی کانون شکار ایران ۱۳۵۰:اعلام منطقه به عنوان منطقه حفاظت شده از سوی شورای عالی شکاربانی ونظارت برصید ۱۳۵۵:ارتقاء به پناهگاه حیات وحش ۱۳۶۳اعلام قسمتی در مجاورت منطقه به عنوان شکارممنوع چول ۱۳۷۴:ارتقاء منطقه شکار ممنوع چول و پیوستن به پناهگاه. مساحت پناهگاه در این زمان ۸۶۶۸۵ هکتار می‌باشد ۱۳۸۶: ارتقاء ۳۰۰۶۹ هکتار از مساحت پناهگاه حیات وحش به پارک ملی ۱۳۸۸: اعلام محدوده‌ای به وسعت حدود۲۷۰۰۰ در مجاورت مرز شرقی و جنوبی به عنوان شکار ممنوع قمیشلو ۱۳۸۸:پیوستن محدوده شکار ممنوع به پناهگاه حیات وحش
موقعیت عمومی در ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان، طول جغرافیایی E499537 تاE544370 عرض جغرافیایی N3655827 تا N3614918
وسعت: ۱۱۳۷۷۴ هکتار
ویژگی و سیمای عمومی توپوگرافی پناهگاه حیات وحش قمیشلو توسط رشته کوه‌هایی که در امتداد شمال غربی، جنوب شرقی و به موازات یکدیگر کشیده شده‌اند به بخشهای دشتی و کوهستانی تقسیم می‌شود. بخش اعظم قسمت غربی پناهگاه، کوهستانی است که در بین آنها دشتهای محدودی قرار دارد و کل محدوده توسط دشتهایی وسیع احاطه شده است. بررسی اجمالی توپوگرافی منطقه نشان می‌دهد که حدود ۵۷ درصد منطقه را دشتها، فلاتها و واریزهای بادبزنی شکل که شیبی کمتر از ۵ درصد دارند تشکیل می‌دهد و ۴۳ درصد بقیه منطقه را کوه‌های مرتفع پرشیب و تپه ماهورهای کم ارتفاع تشکیل می‌دهند.
.jpg)
چشم‌انداز دشتی –تپه ماهوری
پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش قمیشلو در منطقه استپی از ناحیه بزرگ رویشی ایران و تورانی قرار داشته و بوته زارهای منطقه نشان دهنده سیمای کلی جامعه مناطق استپی یعنی Ar Temisia – Astragalus می‌باشد طبق آخرین طرح تحقیقاتی انجام شده در منطقه۳۷۱ گونه گیاهی متعلق به ۲۴۴ جنس و ۶۳ تیره گزارش شده است. بزرگترین تیره، تیره کاسنی با ۳۳ جنس و ۴۴ گونه می‌باشد.
گونه‌های شاخص گیاهی Astragalus sp، Anabasis apylla، Artemisia siebri، Launaea acanthodes، Noaea mucrunatu ،Scariola orientalis
وضعیت عمومی حیات وحش طبق آخرین سرشماری در سال ۹۰، آمار سمداران منطقه به شرح زیر می‌باشد: کل وبز: ۱۱۵ قوچ و میش :۲۰۸۶ آهوی ایرانی:۲۵۶۴ گونه‌های شاخص: قوچ و میش اصفهان، آهوی ایرانی، کل وبز وحشی گرگ، کبک، تیهو، کفتار کریدورها: پناهگاه حیات وحش موته در شمال، منطقه شکار ممنوع پلنگ گالون و منطقه حفاظت شده دالانکوه در غرب
جاذبه‌های اکوتوریستی مشاهده جمعیت مطلوبی از آهوی ایرانی و قوچ و میش گونه‌های متنوع حیات وحش اعم ازگیاهی و جانوری (عامل جذب پژوهشگران و دانشجویان) باغ قمیشلو در مجاورت قلعه تاریخی قمیشلو مزارع موجود در منطقه
وضعیت عمومی و اقتصادی با توجه به وجود بیش از ۱۵ مزرعه و چاه آب دارای مالکیت در این منطقه و وجود روستاهای میرآبادو حسین‌آباد و محمدیه، تندران، ورپشت در مجاورت آن فعالیت‌های کشاورزی، باغداری، زنبورداری و دامداری در منطقه جریان دارد.
.jpg)
تعارضات و تهدیدات مهم عبورکنار گذر غرب اصفهان از منطقه و تقسیم آن به دوقسمت شرقی و غربی شهرک صنعتی بزرگ اصفهان در شمال شرق منطقه وجودمیدان تیر و زاغه مهمات ارتش در قسمت شرقی و جنوب شرقی منطقه وجود دام در محدوده پارک ملی به دلیل عدم تخصیص بودجه موردنیاز برای خریداری حقوق عرفی از سوی سازمان تعداد دام مازاد بر ظرفیت مراتع منطقه، چرا در خارج از فصل مجاز: رایزنیهایی با ادراه کل منابع طبیعی استان به منظور نظارت بیشتر بر اجرای قوانین و مقررات مربوط در حال انجام است تصرفات و واگذاری‌های غیرقانونی از سوی ارگانهای ذی‌ربط شکار غیرمجاز
تجهیزات و امکانات پاسگاه سر محیط بانی شاه ماهور در شرق منطقه پاسگاه محیط بانی خرسک در غرب منطقه پاسگاه محیط بانی قلعه یاور در جنوب منطقه پاسگاه میرزا قاسم بک در شمال منطقه که در حال حاضر به دلیل عدم وجود امکانات، این پاسگاه غیرفعال می‌باشد. پاسگاه محیط بانی قمیشلو رد باغ قمیشلو (مرکز منطقه) ۵ دستگاه خودرو کمک دار ۸ دستگاه موتور سیکلت
سایر ملاحظات ۳۰۰۶۹ هکتار از مساحت ۱۱۳۷۷۴هکتاری منطقه پارک ملی و مابقی پناهگاه حیات وحش می‌باشد.
موقعیت روی نقشه