قلعه آوارسین
.jpg)
قلعهٔ آوارسین یکی از قلعههای تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در نزدیکی روستای آوارسین از توابع بخش خداآفرین شهرستان کلیبر واقع شده‌است. این قلعه تاریخی در بخش خداآفرین شهرستان کلیبر و در شرق روستای آوارسین از توابع دهستان بسطاملو واقع شده است. این قلعه در دوران آبادانی ۳۰۰ متر طول و ۱۰۰ متر عرض داشته و اینک در قسمت‌های شمال و جنوب قلعه آثاری از بقایای معماری به چشم می‌خورد و نیز در قسمت شمال قلعه برج دیده‌بانی وجود دارد و ورودی قلعه نیز از این سمت می‌باشد و دلیل آن وجود پلکان‌هایی است که قسمتی از آن باقی‌مانده است و این پلکان‌ها روی صخره‌های طبیعی کنده شده‌اند. در قسمت جنوبی قلعه دو آب انبار مجزا در کنار هم که یکی به صورت مسقف و دیگری روباز است وجود دارد. این قلعه از شمال به اراضی روستای صقین و از غرب به روستای آوارسین و از بقیه جهات به ارتفاعات محدود است و در ارتفاع یک هزار و ۵۵۶ متر از سطح دریا واقع شده است و وضعیت مالکیت آن دولتی است. از نام اصلی این قلعه اطلاعات قطعی و درستی در دست نیست و نام فعلی آن برگرفته از نام روستایی است که در محدوده آن واقع است و قدمت اثر بر اساس یافته‌های سفالین مربوط به هزاره اول و قرون میانه اسلامی است. این قلعه به لحاظ تاسیسات معماری برجای مانده شامل برج‌ها و دیوارها و آب انبار حائز اهمیت است. سفال‌های هزاره اول قبل از میلاد درصد کمتری از مواد فرهنگی یافت شده از سطح قلعه را به خود اختصاص داده و آثار مربوط به این دوره بیشتر تاسیسات معماری را شامل بوده و سفال‌های اسلامی عمدتاً به صورت چرخ‌ساز با خمیره نخودی و قرمز و تمپر مواد کانی ساخته شده‌اند.
این بنا هم‌اکنون به شمارهٔ ۲۲٬۵۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
در میان کوه های سر به فلک کشیده شمال شرقی شهر کلیبر، قلعه ای باستانی قرار دارد که از دیدنی ترین آثار تاریخی استان آذربایجان شرقی به شمار می رود. قلعه ای که مثل تمام قلعه های منطقه قراداغ (ارسباران) نماینده تاریخ پر حادثه ایران باستان است.
.jpg)
قلعه آوارسین را متعلق به دوره ساسانیان می دانند و عده ای از باستان شناسان عقیده دارند که آثار به دست آمده در این قلعه متعلق به دوره اشکانی، اوایل دوره ساسانی و دوره اسلامی است که نشان می دهد این قلعه در تمام این دوره ها مورد استفاده بوده است. حمدالله مستوفی، نویسنده و تاریخ نگار معروف سده هشتم هجری قمری هم بنای این قلعه را به بکر بن عبدالله از اصحاب حضرت رسول (ص) نسبت می‌دهد که به امر عمر خلیفه دوم در سال ۲۲ هجری به آذربایجان لشگر کشید. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که اطلاعات درباره این قلعه به حدی محدود است که باستان شناسان هنوز نام اصلی این قلعه را به طور قطع نمی دانند و به همین دلیل آن را با نام روستایی كه در محدوده آن واقع شده است، مشخص می کنند.
معماری بر سنگ خارا
تاسیسات معماری قلعه آوارسین، برج‌ها، دیوارها و آب انبار این قلعه مهم ترین ویژگی های آن هستند. در قسمت جنوبی قلعه دو آب انبار مجزا در کنار هم قرار دارند. یکی مسقف و دیگری روباز. قلعه آوارسین ۵ برج مدور برای نگهبانی دارد که ارتفاع بلندترین برج آن به بیش از ۸۰۰ متر می رسد. عده ای معتقدند که این قلعه از استحکامات دفاعی بابک خرمدین در منطقه قره داغ آذربایجان بوده است. این قلعه در دوران آبادانی ۳۰۰ متر طول و ۱۰۰ متر عرض داشته و در قسمت‌های شمال و جنوب آن آثاری از بقایای معماری به چشم می‌خورد.
قلعه آوارسین
در قسمت شمال قلعه هم برج دیده‌بانی وجود دارد که تنها ورودی قلعه هم به دلیل وجود پلکان از همین سمت است. این راه از داخل جنگل می گذرد و پلکان 34 تایی قلعه که در حال حاضر تنها قسمتی از آن باقی مانده است، روی صخره‌های سخت و سیاه خارا کنده شده‌اند و یکی از بخش های شگفت انگیز بنا هستند. به جز این راه ورودی، بقسه جوانب قلعه را پرتگاه های وحشتناک و دره های عمیقی گرفته اند که به مهاجمان اجازه ورود نمی دادند.
اگر از نگاه باستان شناسان این قلعه را بررسی کنید، متوجه می شوید که سفال‌های هزاره اول قبل از میلاد درصد کمتری از سطح قلعه را به خود اختصاص داده اند و آثار مربوط به این دوره بیشتر تاسیسات معماری را شامل می‌شود. در عوض سفال‌های اسلامی عمدتا به صورت چرخ‌ساز با خمیره نخودی و قرمز و تمپر مواد کانی ساخته شده‌اند و این بنا را متفاوت کرده اند.
راه دسترسی
برای دیدن قلعه آوارسین باید به استان آذربایجان شرقی و ۵/۲۲ کیلومتری سمت جنوب خدا آفرین و ۱۱ کیلومتری جاده اهر – کلیبر سفر کنید تا بتوانید این قلعه را در نزدیکی روستای آوارسین ببینید. این قلعه که در ارتفاع هزار و ۵۵۶ متر از سطح دریا واقع شده، از شمال به روستای صقین، از غرب به روستای آوارسین و از بقیه جهات به ارتفاعات محدود می شود.
قلعه آوارسین
دسترسی به قلعه آوارسین از طریق یک جاده خاکی در مسیر کلیبر- خدآفرین امکانپذیر است که نرسیده به روستای آبش احمد از جاده کوهستانی کلیبر- خدآفرین منشعب می شود. البته یادتان باشد که در زمان بارش برف و باران، این جاده خاکی برای هیچ نوع ماشینی، حتی مینی بوس هم قابل استفاده نیست و مجبورید با پای پیاده آن را طی کنید. از اینجا به بعد، مسیر صعود به قلعه از داخل جنگل می گذرد و نه تنها سخت نیست، بلکه زیباترین و روح بخش ترین قسمت سفرتان هم خواهد بود. به طور کلی قلعه آوارسین که این روزها در چند دیوار کهنه خلاصه می شود، گزینه خوبی برای سفری یک روزه به شمار می رود. با این حال حواستان باشد که برنامه این سفر یک روزه را طوری بچینید که گرفتار بارندگی و گل و لای جاده نشوید.
منابع: ویکیپدیا – گروه گردشگری تبیان