مسجد سنگی ترک
.jpg)
مسجد سنگی ترک یکی از مساجد تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در شهر ترک از توابع شهرستان میانه قرار گرفته‌است. این مسجد در ۲۹ کیلومتری شهر میانه واقع شده و تمام قسمت‌های آن از سنگ تشکیل یافته‌است.
تاریخ بنای مسجد سنگی ترک مشخص نبوده و هیچ کتیبه‌ای نیز در این رابطه یافت نشده‌است؛ البته برخی بنای آن را به زمان حیات حسن بن علی، برخی دیگر به سدهٔ ششم هجری و برخی نیز به سدهٔ هشتم هجری و دوران حکومت سلطان محمد خدابنده مربوط می‌دانند. اما نائبی با استناد به نوشته شیخ صفی الدین اردبیلی در قرن هفتم، قدمت ایلخانی را برای این مسجد رد کرده و قدمت قرن اول هجری را تایید می کند.
کتیبه‌ها و کنده‌کاری‌های مسجد سنگی ترک به خط نستعلیق مزین شده و ستون‌های این مسجد از سنگ‌های سرخ‌رنگ ساخته شده‌است. مسجد سنگی ترک از ۱۰ بخش تشکیل شده که ساختمان آن از سنگ و شبستانهای آن از آجر بنا شده‌است. آرامگاه بانی این مسجد نیز در بخش جنوب غربی آن قرار گرفته‌است
بر در و دیوار مسجد تاریخ ۱۰۱۶ ه . ق مقارن با حکومت شاه عباس صفوی دیده می شود. همچنین طبق کتیبه موجود در محل، این مسجد به سال ۱۲۸۲ ه . ق پس از تخریب بر اثر زلزله، در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و توسط حاج عباس ترکی باز سازی شده است.
مسجد سنگی دارای صحنی با دو در ورودی، شبستان و مناره ای است که گل دسته و قسمت فوقانین منهدم شده است. کتیبه‌ای در پیشانی دیوار در داخل هفت ترنج نوشته شده و یک کتیبه سنگی در کنار در ورودی به چشم می خورد.
شبستان مسجد مستطیل شکل با ابعاد ۹۰/۱۷ × 5/21 متر است. یک گنبد بزرگ بر فراز جلوخان محراب و ۱۲ گنبد کوچکتر روی ستون‌های سنگی حجاری شده و جرزهای شبستان استقرار یافته اند.
شبستان مسجد دارای یک محراب اصلی با مقرنس کاری ساده و دو محراب کوچکتر سنگی نقش دار است که در طرفین محراب اصلی قرار دارند.
.jpg)
مسجد سنگی ترک به دفعات مورد مرمت قرار گرفته و آخرین بار در سال ۱۳۶۳ توسط میراث فرهنگى استان نوسازى و مرمت شد.
در کتیبه‌اى بر سنگ‌هاى وسط دو پنجرهٔ مسجد، تاریخ تعمیر آن و عبارتى در معرفى معمار و استاد بنا (عبدالوهاب) و بانى مسجد (حاجى مراد ترکى) نقر گردیده است.
محراب مسجد از اهمیت خاصى برخوردار است و بسیار استادانه ساخته شده است، این محراب از سنگى یک پارچه تراشیده شده و کنده‌کارى‌هاى دیدنى دارد.
شگفتی‌های منحصر به فـرد و شیوه معماری و مصالح ساختمانی که در مسجد سنگی ترک به کار رفته، باستان‌شناسان را به تحیر واداشته و در عین حال تاریخ درخشان هنر معماری اسلامی را در قرون گذشته به تماشای علاقه‌مندان می‌گذارد.
کنده‌کاری‌های باشکوه و کتبیه‌های زیبای آن، که به خط زیبای نستعلیق تزئین شده حکایت از دقت، نبوغ و ظریف‌‌کاری معماران مسلمان آن دوران دارد. ستون‌های این مسجد به گونه‌‌ای زیبا و حیرت‌انگیز با سنگ‌های یک‌پارچه و قرمز، هر بیننده‌ای را به تحیر و تفکر وا می‌دارد.
یکی از ستون‌ها که تفاوت اساسی با ستون‌های دیگر دارد نشان می‌دهد که این ستون بعدها در هنگام تعمیر به جای ستون اصلی به کار رفته است. این مسجد ۱۰ قسمت متمایز دارد که ساختمان اصلی آن تماما از سنگ، بنا شده و شبستانهای آن بعدها با آجر ساخته شده است.
در ضلع جنوب غربی مسجد آرامگاهی وجود دارد که منسوب به بانی یا معمار آن است. تاریخ بنای این مسجد معلوم نیست، هیچ کتیبه‌ای نیز در مورد بانی آن وجود ندارد. بعضی آن‌را به حضرت امام حسن(ع) نسبت می‌دهند، برخی دیگر زمان احداث آن را در قرن ششم می‌دانند.
موقعیت روی نقشه
منبع:
wikipedia
http://www.hamshahrionline.ir/details/117952