زرند - جهان ایران

زرند زرند
کشور	ایران
استان	کرمان
شهرستان	زرند
بخش	مرکزی
نام(های) قدیمی	زراوند،زروند
مردم
جمعیت	۵۷،۷۴۹ نفر در سال ۱۳۹۰ ^[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۶۵۰ متر از سطح دریا
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه	۱۴۰ میلی‌متر
اطلاعات شهری
شهردار	احمد محمدی
تابلوی خوش‌آمد به شهر
زرند روی نقشه ایران ۳۰.۸° شمالی ۵۶.۵۸° شرقیمختصات: ۳۰.۸° شمالی ۵۶.۵۸° شرقی

برای دیگر کاربردها، زرند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

زرند از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان زرند است. جمعیت شهر زرند بنا بر سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، بیش از ۵۴٬۷۴۵ نفر بوده‌است. فاصلهٔ شهر زرند تا کلانشهر کرمان ۷۵ کیلومتر است. این شهر در شمال غربی کلانشهر کرمان واقع شده‌است.

تاریخچه

چنین برمی‌آید که زرند در سده‌های نخستین پس از ظهور اسلام یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای ایران مرکزی و جنوب شرقی بوده‌است؛ بدین معنی که در منطقهٔ کرمان که قسمت وسیعی از ایران کنونی را شامل می‌شده، زرند از ایالات حائز اهمیت به‌شمار می‌رفته‌است. یقیناً پیش از ظهور اسلام زرند دارای یک منطقه مسکونی پررونق بوده‌است. حتی نقل شده‌است مسجد جامع کنونی این شهر که بر جای مسجد جامع کهن و قدیمی بنا شده، در طول تاریخ ده‌ها بار تخریب و بازسازی شده‌است و قبل از اسلام آتشکده بوده که پس از اسلام، مانند بسیاری از آتشکده‌های ایران، به مسجد تبدیل گشته‌است.

یکی دیگر از اسناد مکتوب که کهن بودن شهر زرند را ثابت می‌نماید. جمله کوتاه یاقوت حموی جفرافی دان بزرگ اسلامی در قرن ششم و هفتم در کتاب معجم البلدان است که نگاشته: «زرند با حرکت فتحه در اول و دوم و نون ساکن و دال بدون نقطه شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد کرمان است.» در دوران داریوش که کرمان مرکز یکی از ساتراپی‌ها بود، راه تجاری کرمان به خراسان از طریق زرند می گذشته است.

دلیل دیگر قدمت زرند، وجود تعداد زیادی از روستاها و دهکده‌های قدیمی در منطقه می‌باشد که اسامی آنها از لغات باستانی اشتقاق یافته است. ژنرال سر پرسی سایکس افسر معروف انگلیسی که در سال ۱۸۹۰ میلادی (۱۱۸ سال قبل) به ایران سفر کرده، در کتاب خود (هشت سال در ایران) می‌نویسد: ناحیه زرند در صفحات تاریخ از قرن دوازدهم میلادی به این طرف که به حیطه تصرف ملک دینار غُز درآمد سابقه دار است، در قدمت آن تردید نمی‌رود و چون محل تقاطع جاده‌های مختلف است بطور حتم در یک ایامی حائز اهمیت بوده است.

آنطوری که در متون تاریخی و جغرافیایی قدیم استنباط می‌شود، از سال ۳۰۰ تا آغاز سال ۶۰۰ هجری قمری یعنی از قرن ششم و هفتم زرند شهری بزرگ و با عظمت بوده است. در قرن چهارم دارای شش دروازه بوده و در پایان قرن ششم آنگونه که در جامع التواریخ حسنی آمده بین ۵۰ تا ۲۰۰٫۰۰۰ نفر جمعیت داشته است. در سال ۵۸۳ هجری ملک دینار شهر زرند را به عنوان مقر اصلی انتخاب می‌نماید. اما قدیمی ترین ذکری که بر جای مانده و مربوط به قدمت زرند می‌باشد سالهای ۵۶۹ یا ۵۷۲ هجری یعنی تقریباً ۸۴۰ سال پیش در زمان سلاجقه کرمان است که زرند از موقعیت نظامی ویژه‌ای برخوردار بوده است. در قرن چهارم ابو علی محمد ابن الیاس حاکم کرمان دژ و قلعه‌ای عظیم در حصار زرند ساخت و در زمان شاهرخ خان افشار زرندی که در زمان حکومت نادر شاه افشار حاکم کرمان بوده، چون از مردم زرند بشمار می‌آمد در عمران و آبادانی شهر خود تلاش درخور شایسته انجام داد. مهمترین نکته‌ای که در متون کتب مختلف تاریخی در مورد زرند آمده و شاید هم در سایر شهرهای استان کم تر بوده، شهرنشینی مردم این شهر پیش از اسلام است. تمام این گفته‌ها حاکی از اعتبار شهر به عنوان یک واحد جمعیتی با اهمیت و اقتصادی شکوفا در قبل از اسلام می‌باشد. بعضی از واژه‌های کنونی که هنوز هم در روستاهای اطراف زرند مانند: خیط، اسفند، جرجافک وجود دارد تاریخ شهرستان را به زمان‌های باستان قوت می‌بخشد. گذشته از این، گویا در دوران شاهان ساسانی در مرکز شهر، قلعه‌ای محاق در کنار خندقی ساخته می‌شود و اطراف شهر بوسیله برج و بارو محافظت می شده است.

بعد از اسلام یعنی از قرن چهارم هجری قمری به بعد، در متون تاریخ، از زرند به عنوان مجموعه‌ای از شهرهای ایالت یاد شده است. ابن حوقل در کتاب صورة الارض خود از زرند به عنوان شهری مستقل در شمال کرمان یاد کرده است. همین طور در سالهای ۳۰۰ قمری ابو الحسن ابراهیم اصطخری زرند را با نام شهر آورده است. بهرحال هر چه در کتب قدیم بیشتر نظر افکنده و تفحص کنیم، به کهن بودن شهر زرند بیشتر پی خواهیم برد.

وجه تسمیه زرند

زرند در طول تاریخ اسامی متعددی داشته که همه این ها خودبه دلایلی خاص بوده است.

زراوند

این نام را می توان زیباترین کلمه دانست و ریشه در متون ادبیات فارسی قدیم دارد که در دورانی خاص به شهر زرند گفته شده است بطوریکه در روزگاران قدیم افراد فاضل و صاحب خرد نام زراوند را بر فرزندان خود که از نظر وجاهت جمال و نجابت اخلاق و نیز دارا بودن هنر مردمداری بوده و نسبت به سایر اولاد پسر ارجحیت داشته می گذاشتند و حتی او را به بهترین مقام های روحانی دوران خود انتخاب می کردند. نمونه آن که در اکثر کتب قدیمی بخصوص فرهنگ مرحوم دهخدا از آن یاد شده، پیری نرسی نام بوده که سه پسر داشته و نام پسری که ویژگی های ذکر شده را شامل می گردیده زراوند گذاشته است. البته کلمه زراوند معانی دیگری نیز دارد که مهمترین آنها که با زروند و زرند هم خوانی داشته و هم معنی بوده مکان زر می باشد. (زرا) به معنی زر، (وند) به معنی مکان آمده که در مجموع به مکان زر گفته شده است. معنی دیگر زراوند که در کتاب اوستا آمده به محلی اطلاق می شده که در اطراف آن رودهای متعدد وجود داشته باشد. چنین معنی هم با توجه به موقعیت جغرافیائی زرند که هنوز هم بعد از گذشت قرنها، آثار و بقایای رودخانه ها، سیلاب ها و جویبارها که در گذشته به واسطه دامنه طویل رشته کوههای سر بفلک کشیده که در شرق زرند قرار گرفته اند مطابقت دارد. معنی دیگر زرآوند که در کتب تاریخی آمده با توجه به کلمه (آوند) ظرف طلا قید گردیده که تمام معانی مذکور حکایت از تنها اسم زیبا و سنتی زراوند است که به زرند می گفتند.

معرفی کلی

زرند به دلیل داشتن منابع غنی معدنی از جمله ذغال سنگ، سنگ آهن و در برخی مناطق آن معادن مس یکی از صنعتی ترین شهرهای ایران می باشد که این باعث افزایش روزافزون جمعیت در این شهر شده است. از محصولات مهم کشاورزی این شهر پسته است.

آب وهوا واقلیم

آب وهوای شهر زرند نیمه کویری است و. تابستان‌های نسبتاً گرم وزمستان‌های سردی دارد در کوهستان ها اب و هوایی معتدل در تابستان و آب هوای تقریبا بسیار سردی در زمستان دارد . میانگین بارش در شهر زرند۱۴۰میلی‌متر است و بیشترین میزان بارش در آذرماه با ۱/۳۴ میلی‌متر است. در اطراف شهر زرند مناطق کوهستانی زیادی هم وجود دارد. این شهرستان توسط دو رشته کوه به نام کوه های بادامو در جنوب که شهر زرند را از رفسنجان جدا کرده در و کوه‌های حاشیه لوت در شمال. بلندترین کوه این شهر به نام کوه مزار که ارتفاعی قریب ۳۳۰۰ متر دارد. مردم زرند بعد از سال‌ها انتظار شاهد بارش برف در روزهای ۱۶ و ۱۷ دی ماه سال ۱۳۹۲ بودند که در این دو روز بیش از ۲۵ سانتی‌متر برف در این شهر باریدن داشت که این مقدار بارش در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بود.^[۲]

موقعیت زمین شناختی

این شهرستان بر روی یکی از خطرناکترین گسل‌های زلزله خیز ایران که از جنوب کشور تا شهر تهران ادامه دارد واقع شده که این امر باعث ایجاد زلزله‌های پی در پی در این شهرستان شده است. بطوریکه در ۴۰ سال گذشته شاهد ۲ زلزله مرگبار در آذر ماه ۱۳۵۶ (روستاهای گیسک و باب تنگل) و اسفند ماه ۱۳۸۳ (روستاهای داهوئیه و حتکن) بوده است.

صنایع

این شهر با داشتن معادن و کارخانجات متعدد چهره یک شهر صنعتی را به خود گرفته است.

کارخانجات صنعتی مهم

نیروگاه زرند
کارخانه ذغالشویی
کارخانه فولاد
دو کارخانه قطران
کک سازی زرند
واگن سازی
تولید سنگ آهن
نساجی آریان
مجتمع کارخانجات لبنی
کارخانجات کنسرو سازی شمیسا
کارخانه پارس پانل

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند جزو ۱۰۰ دانشگاه برتر کشور در مجموعه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است^{[نیازمند منبع]} و شامل چندین گرایش کارشناسی و پنج گرایش زمین‌شناسی شامل زمین‌شناسی اقتصادی، زمین‌شناسی نفت، پترولوژی، تکتونیک و چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی کارشناسی ارشد می‌باشد. همچنین رشته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی و مردم شناسی نیز در مقطع کارشناسی ارشد در این دانشگاه دایر است. علاوه بر رشته ها و مقاطع یادشده، در این دانشگاه مقطع دکترای تخصصی روانشناسی و دکترای تخصصی پترولوژی نیز دایر است.
مجتمع آموزش عالی زرند
دانشگاه پیام نور واحد زرند
دانشگاه علمی و کاربردی زرند
دانشکدهٔ فنی خاتم‌الانبیاء زرند
دانشکدهٔ علوم پزشکی زرند

مناطق دیدنی

روستاهای ییلاقی

از روستاهای ییلاقی اطراف زرند می‌توان به روستاهای روستای هجدک (hojedk) و حتکن (hotkan) و داهوئیه (Dahoyeh) و گسیگ (kisk) و باب ندان (babnedan) (از توابع دهستان جرجافک درغرب شهرستان زرند) اشاره کرد.

یکی از مناطق زیبا و ییلاقی زرند منطقه سربنان در ۳۰ کیلومتری شرق زرند قرار دارد که دارای چشمه‌ها و مناظر زیبای طبیعی و قلعه‌هایی قدیمی می‌باشد.

رد پای دایناسورها

یکی از آثار بسیار با ارزش و نادر دنیا که اخیراً در زرند کشف و محرز گردیده و شگفتی کارشناسان و باستان شناسان را به همراه داشته است پیدا شدن جای پای دایناسورها در روستای ده علیرضا زرند می‌باشد.^{[نیازمند منبع]} اولین بار گزارش کشف جای پای خزندگان عظیم‌الجثه و ترسناک مذکور، در سال ۱۹۶۹ میلادی توسط پروفسور لاپارنت استاد انستیتو زمین شناسی پاریس و دکتر داودزاده کارشناس ارشد سازمان زمین‌شناسی کشورمان انجام گرفت.^{[نیازمند منبع]} زمین شناسان مذکور پس از تحقیق و پژوهش کامل، در زمینهٔ کشف ردپای دایناسورهای تریاس بالایی ـ ژوراسیک زیرین و میانی در منطقهٔ شمال کرمان تحقیق خود را بر صحت رد پای جانوران مربوطه منتشر نمودند. در ژوئیهٔ همان سال (۱۹۶۹ م) دو زمین‌شناس ایرانی شرکت ملی فولاد و آهن ایران، در دره نیزار شمال زرند، یک ردپای بزرگ با سه پنجه را کشف کردند^{[نیازمند منبع]} و در پائیز سال مذکور، ردپای واضح دیگری در اطراف همان محل کشف گردید یک قالب گچی از ردپای مورد نظر تهیه گردید و در نمایشگاه بین‌المللی شرکت ملی فولاد و آهن آسیا در تهران ارائه، سپس قالب مذکور به موزهٔ زمین‌شناسی کشور تحویل گردید. از ششم تا هجدهم آوریل ۱۹۷۰ میلادی در ادامه کاوش‌ها، تیمی از کارشناسان کشورمان به اتفاق مجدد پروفسور لاپارنت در دره نیزار ۲۰ کیلومتری شمال زرند، دو لایه از ردپای دایناسورها را شناسایی کردند. کمی بالاتر، پنج ردپای بزرگ دیگر برروی ماسه سنگ‌ها مشاهده شد.جمع آوری محسن ایزدی.