| خلیل‌آباد | |
|---|---|
 |
|
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | خلیل‌آباد |
| مردم | |
| جمعیت | ۸٬۴۰۹ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۵/۱۷۶۷ کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۹۷۵ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۱۷۹ میلی متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | آقای توکلی |
| ره‌آورد | زعفران، انگور، کشمش |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۵۳۲۷۷۲ |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
خلیل‌آباد یکی از شهرهای استان خراسان رضوی است.
جمعیت
براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت آن ۸٬۴۰۹ نفر (۲٬۳۲۴خانوار) بوده‌است.[۱] این شهر یکی از قطب‌های اصلی تولید انگور و کشمش با کیفیت جهت استفاده در داخل کشور و صادرات می‌باشد از مناطقی که دارای بهترین انگورها در سطح خلیل‌آباد هستند می‌توان نصرآباد،کاریزک، ارغا، کندر، مزده، محمدآباد، دهنو و… را نام برد.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
سوابق تاريخی و روند توسعه تاريخی شهر خليل آباد درگذشته های دوربه عنوان يك منطقه شهري مطرح نبوده و فراز ونشيب هایی دردوران حيات خودداشته است،قدمت اين شهر به حدود ۲۵۰سال پيش برمی گردد دراين زمان “خارزنج” كه دردوران سلطنت شاه عباس صفوی براثرزلزله ازبين رفته بود توسط فردی به نام خليل خان فرزند جليل بيک ازخاندان عرب كه به اين سرزمين حكومت مي كرد قلعه ای به نام خودش بنا نهاد كه بعدهاخليل آباد نام گرفت، وجود آثار قلعه وآتشكده دركوههای شمال شرقي وقلعه دختردركوههای شمال غربی حاكی از عظمت تمدن شهر قدیمی خارزنج وخليل آباد فعلی بوده است.سيمای كالبدی و فيزيكی امروزه شهرحاصل رشدوتوسعه روستائي بوده كه اززمان خليل خان بنانهاده شدكه هسته اوليه آن به صورت قلعه مربع شكل در شمال ميدان صاحب الزمان شهر پابرجاست .این شهر که بخشی ازکاشمر بوده در سال ۱۳۸۲ به شهرستان ارتقاء یافت و از کاشمر جدا گردید.
وضعیت جغرافیایی وآب وهوایی
شهرستان خلیل آباد در موقعیت جغرافیایی شرق کشور، غرب ناحیه مرکزی استان خراسان قرار گرفته ومحدود است از:
شمال به بخش کوه سرخ شهرستان کاشمر وبخش مرکزی شهرستان بردسکن
جنوب به بخش بجستان شهرستان گناباد
شرق به بخش مرکزی شهرستان کاشمر وبخش فیض آباد تربت حیدریه
غرب به بخش مرکزی شهرستان بردسکن محدود می‌باشد.
این شهرستان از دو بخش “مرکزی” به مرکزیت خلیل آباد و “ششطراز” به مرکزیت کندر تشکیل شده است . مساحت شهرستان ۵/۱۷۶۷کیلومتر مربع می‌باشد. جمعیت شهرستان برطبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن(سال۱۳۸۵) ۴۵۰۰۸ نفر می‌باشد. تراکم جمعیت شهرستان ۸/۲۸ نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد. شهر خلیل آباد در ۵۸ درجه و ۱۷ دقیقه طول شرق نصف‌النهار مبدا و ۳۵ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی از خط استوا در ارتفاع ۹۷۵ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است.[۲]
وضعیت زمین وتوپوگرافی
سرزمین خلیل آباد که قسمتی از دشت کاشمر وحوزه آبریز کویر نمک را تشکیل می‌دهد و حتی قسمتی از کویر نمک را در محدوده خود جای داده است پایین‌ترین نقطه شهرستان در کویر نمک ۸۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و از شمال به جنوب دارای مظاهر طبیعی متفاوتی می‌باشد. در قسمت شمالی دارای ارتفاعات نه چندان بلند به نامهای بلند کوه سیاه، کوه کمر ریخته، کوه بالا باغ و کوه خرزن به صورت کوهستانی و کوهپایه‌ای می‌باشد بلندترین نقطه این منطقه از سطح دریا ۲۱۳۱ متر ارتفاع دارد. در قسمت مرکزی پس از کاهش ارتفاعات به قسمت کوهپایه‌ای و جلگه‌ای در دشت خلیل اباد که قسمتی از آن نیز کویری است برمی خوریم در این منطقه قابل زراعت و حاصل‌خیز می‌باشد. قسمت جنوبی این ناحیه از قسمت کال شور در جنوب روستای نقاب شروع شده و به کویر نمک ختم می‌شود شامل یک منطقه کم وسعت کوهستانی با ارتفاعات کم و پوشیده شده از تپه‌های شنی و ماسه‌ای حاصل از پیشروی کویر می‌باشد.[۲]
آب وهوا
آب وهوای حاکم بر منطقه بری و خشک است. زمستانها معتدل و تابستانهای گرم و خشک را دارد حد اکثر مطلق درجه حرارت ۴۵ درجه و حداقل ۱۶ درجه زیر صفر می‌باشد این اختلاف ۶۱ درجه‌ای که در کویر نمک به بیش از این نیز می‌رسد نشان دهنده طبیعت غالب کویری منطقه خلیل آباد می‌باشد. بارندگی منطقه به دلیل آب وهوای گرم چندان زیاد نیست و متوسط ۱۵ ساله آن در ایستگاه هواشناسی کاشمر رقم ۱۷۹ میلی‌متر را نشان می‌دهد و همین میزان اندک بارش از انضباط و یک‌نواختی برخوردار نبوده و دارای نوسانات زیادی می‌باشد. بادهای شهرستان بر سه نوع باد می‌باشد نوع اول بادهایی که در فصول سرد سال می‌وزند که از قسمت شمال وزیده و سرد می‌باشند، دوم بادهای که از سمت شرق می‌وزند و به اعتقاد مردم محلی بارانزا می‌باشند حال آنکه بادهای بارانزا از سوی شمال غربی می‌وزند، سوم تف بادها که در تابستان از طرف جنوب منطفه کویری به شمال می‌وزند که سوزان است و همراه خود گرد و غبار و ماسه روی مزارع می‌پراکند. منبع آب منطقه ۱- منابع آب سطحی که در شمال به دلیل کوهستانی بودن و ضخامت سفره‌های آب چندان زیاد نیست و به صورت سیلاب بهاره وجود دارند، در ناحیه غرب شهرستان خلیل آباد مسیر رود خانه دائمی به نام کال ششطراز می‌باشد که پس از عبور از مناطق کوهستانی در شمال روستای ایرج آباد وارد دشت کاشمر می‌شود. رود خانه ششطراز بزرگتریت رود خانه منطقه است و کیفیت آب این رود خانه برای مصرف آب شرب و کشاورزی مناسب است. ۲-منابع آب زیرزمینی که در حال حاضر توسط ۲۶۱ حلقه چاه عمیق و یک رشته قنات جهت کشاورزی و شرب تخلیه می‌گردد.[۲]
پوشش گیاهی
با توجه به باران کم و نامنظم و تبخیر زیاد، بویژه در مناطق جنوبی شهرستان پوشش گیاهی مستعدی در این ناحیه وجود ندارد. در این ناحیه تنها گیاهانی می‌توانند رشد کنند که در مقابل گرما و خشکی مقاوم بوده و با شرایط طبیعی منطقه مناسب و سازگار باشند. و این گیاهان با فاصله می‌باشند که می‌توان به پسته وحشی یا بنه اشاره کرد. در این منطقه به علت فوق گیاهان بایستی دارای دو ویژگی باشند. اولاً ریشه در عمیق داشته باشند. دوماً برگهایی داشته باشند که بتوانند جلوی تبخیر را بگیرند. پوشش گیاهی شهرستان در شمال به صورت کوهستانی و دارای درختان و درختچه‌های کوهپایه‌ای نظیر سرو، بادام، چنار، و درختان میوه و در مرکز ناحیه جلگه‌ای که بشتر به کشاورزی اختصاص دارد و در جنوب ناحیه کویری شهرستان که بیش از ۷۰% وصعت شهرستان را در اختیار دارد بعلت بارندگی کم وخشکی هوا و خاک کویری دارای گیاهانی از نوع اسپند، شور، خارشتر، و درختان گز و قیچ می‌باشد در قسمت جنوب غربی که قسمتی از کویر نمک در آن واقع است به گیاهان خاص مناطق کویری بر می‌خوریم[۲]
نقاط و جاذبه های گردشگری
- نقاط و اماکن مذهبی فرمانداری شهرستان.[۳]
- مزار امامزاده هادی شوراب
- مزار امامزاده قاسم ارغا
- مزار میرآباد
- مزار بی بی حور و بی بی نور جابوز
- مزار و انبارخانه مهدی آباد
- مسجدجامع خلیل آباد
- قدمگاه دهنو .
- آبگرم معدنی خلیل آباد و مسیر رودخانه خارزنج و تفرجگاههایی که در این مسیر قرار گرفته است.
- هفت آسیاب (آسیاب آبی) در مسیر رودخانه خارزنج .
- معماری سنتی موجود در منطقه شامل :
- مسجد جامع شهر خلیل آباد
- منازل قدیمی در مرکز شهرستان و روستاهای اطراف .
- قلعه کندر
- قلعه خان سعدالدین
- یخدان گلی
- قلعه بزنجرد
- حمام قدیمی خلیل آباد (حمام آقا)
- حوض ۴۰ پایه کندر
- حوض انبارهای خلیل آباد و روستاها
- باغ رئیسی
- بند شاهی بر روی رودخانه ششطراز
- پارک جنگی شمال شهر خلیل آباد
- اردوگاه استانی شهید جعفریان