نقوش صخرهای خره هنجیران
.jpg)
نقوش صخرهای خره هنجیران مربوط به هزاره اول ق.م. است و در شهرستان مهاباد، جاده مهاباد به سردشت واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۲۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در نگاه کلی نقوش صخره ای به آثاری اطلاق می شود که روی دیواره های غارها , پناهگاههای صخره ای , تخته سنگهای منفرد و دیواره صخره ها نمایش داده شده اند . این آثار به دو گروه عمده تقسیم می شود :
- نقوش کنده Petroglyph)
- آثار نقاشی (Pictograph)
نقوش کنده برخلاف آثار نقاشی که اکثراً در محوطه های بسته نظیر غارها واقع اند بیشتر در مکان ها و محوطه های باز حک شده اند.
تأکید بیش از حد بر نقش بزکوهی با شاخهای بلند , شکار حیوانات با تیر و کمان و انسان سوارکار , در اکثریت قریب به اتفاق مجموعه های آثار صخره ای ایرا ن دیده می شود .
.jpg)
ویژگی های نقوش صخرهای خره هنجیران :
به رغم غنی بودن سرزمین ایران از نظر فراوانی و پراکندگی آثار صخره ای , بررسی ها در این زمینه مقطعی و غیرهدفمند بوده و نتایج سودمندی در پی نداشته است .
با نگاهی به پراکندگی این آثار در نقشه ایران متوجه می شویم که از مجموعه های غنی منطقه شمال غرب نقوش صخرهای خره هنجیران است که در سال ۱۳۴۶ محمود پدرام شناسایی و معرفی کرده است .
این مجموعه در ۲۶ کیلومتری جنوب شرقی مهاباد و بر کناره چپ جاده مهاباد – سردشت در ارتفاع ۱۳۳۰ متری از سطح دریا و موقعیت تقریبی ۴۲درجه و ۳۶دقیقه عرض شمالی و ۴۵ذرجه و ۴۵دقیقه طول شرقی واقع است.
ویژگی های کلی منطقه:
منطقه تپه ماهوری است و نقوش بالای یکی از این تپه ماهورها روی تخته سنگهای شیست رسوبی دوران سوم زمین شناسی حک گردیده , هر ۳۰ نقش روی ۲ قطعه سنگ تصویر شده
, مجموعه اصلی دارای ۲۴ نقش و مجموعه دوم دارای ۴ نقش روی تخته سنگ کوچکتری در فاصله ۵ متری از مجموعه اصلی حک شده است . نقوش حیوانی و انسانی اکثریت نقوش را شامل می شود .
نقوش هندسی و نمادی یا نقوشی که بتوان آنها را نماد موضوعی خاص دانست , در این مجموعه به چشم نمی خورد . تصاویر انسانی نقوش صخرهای خره هنجیران همگی ظاهری شبیه هم دارد .
بدن تصاویر انسانی صلیبی شکل , تعدادی از آنها دارای دست و پای کاملاً باز , تعدادی دست افتاده و تعدادی دست بیش از حد بزرگ است که ظاهراً وسیله ای شبیه خنجر یا شمشیر در دست دارند و در فاصله های نزدیک و پشت سرهم گویا در حال فرار تصویر شده اند .
علاوه بر این نقوش انسانی تعدادی حیوان با دم بلند و افتاده , روباه به نظر می رسند در قسمتهای بالای مجموعه به چشم می خورد .
.jpg)
در قسمتهای پایینی و میانی مجموعه تعدادی بزکوهی با شاخهای بلند نقش شده که فقط تصویر یکی از آنها گویاست . جالب اینکه برخلاف آثار صخره ای سایر نواحی کشور که در آن نقش حیوانات علفخوار مثل بزکوهی بیشتر است ,
در نقوش صخرهای خره هنجیران نقش حیوانات گوشتخوار درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است .
عمق کم و سطحی بودن نقوش , مایل بودن سنگ و در نتیجه قرار داشتن در معرض عوامل جوی باعث فرسایش طبیعی آثار شده و بعضی از آثار در حال محو شده و به سختی و با دقت فراوان قابل رؤیت است .