كتیبه رازلیق

کتیبه رازلیق

رازلیق(در گویش محلی رازلِخ) یکی از روستاهای شهرستان سراب در استان آذربایجان شرقی ایران است. این روستا مرکز دهستان رازلیق در بخش مرکزی شهرستان سراب است.

کتیبه رازلیق

بر پیشانی کوه بلندی از سلسله کوههای شمال سراب کتیبه‌ای اورارتویی نقر گردیده و به کتیبه رازلیق مشهور است.

این کتیبه در حدود یک کیلومتری شمال غرب روستای دیزج سفید از توابع دهستان رازلیق ودر حدود ۱۲ کیلومتری شمال شهر سراب واقع شده است این کتیبه در کادری سنگی با ابعاد ۸۰×120 سانتیمتر در ۱۶ سطر مربوط به آرگیشتی دوم پسر روسای اول و با قدمتی به قرن هشتم قبل از میلاد نقر شده است

این کتیبه به خط میخی اورارتویی است و در زیر آن سکویی ایجاد کرده‌اند و برای رسیدن به کتیبه باید از آن بالا رفت. ابعاد کتیبه ۸۰ در ۱۲۰ سانتیمتر است. در کنار کتیبه آثار قلعه‌ای مخروبه به چشم می‌خورد و در گذشته در این محل دژ دفاعی اورارتویی قرار داشته‌است.

بر پیشانی كوه بلندی از سلسله كوههای شمال سراب كتیبه ای اورارتویی نقر گردیده و به كتیبه رازلیق مشهور است. این كتیبه به خط میخی اورارتویی است و در زیر آن سكویی ایجاد كرده اند و برای رسیدن به كتیبه باید از آن بالا رفت.ابعاد كتیبه ۸۰ در ۱۲۰ سانتیمتر است. در كنار كتیبه اثار قلعه ای مخروبه به چشم میخورد و در گذشته در این محل دژ دفاعی اورارتویی قرار داشته است. این كتیبه یادگار آرگیشتی دوم شاه اورارتویی است و متن آن به این قرار است

ترجمه متن کتیبه

قلعه رازلیق

قلعه رازلیق در شمال، ۱۱ کیلومتری شهر سراب و یک کیلومتری غرب روستای دیزج سفید کنار رودخانه رازلیق چای قرار دارد. سنگ نبشته در روی صخره‌ای از سنگ خارا در دره رودخانه پسلر روبه جنوب واقع است. کتیبه اورارتویی رازلیق بر یک صخره نقر شده و تا کنون کاوش‌های علمی باستان شناسی در این قلعه به صورت کامل انجام نشده‌است.

قلعه رازلیق به موقعیت جغرافیایی شهرستان سراب ـ دهستان رازلیق پنج کیلومتری شمال این روستا و به شماره ۲۲۵۴۲ سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید این قلعه که قدمت آنها مربوط به هزاره اول قبل از میلاد و قرون میانه اسلامی می‌رسد مربوط به استقرار دوره اورارتو می‌باشد. برای دستیابی به این کتیبه تاریخی باید از روستای رازلیق عبورکرده و به روستای دیزج سفید رسید. درگذشته پلکانی در پای آن تعبیه گردیده بود که به مرور زمان از بین رفته وفقط چند پله ویران باقی‌مانده‌است. پس از آن صفحه‌ای طبیعی به چشم می‌خورد که درارتفاع ۳ متری آن کتیبه رازلیق به ابعاد ۸۲*۱۱۰ سانتیمتر در شانزده سطر حاوی فرمان ارگیشتی دوم فرزند (روسا) پادشاه اورارتور قرار گرفته‌است.

زندگینامه صاحب کتیبه

آرگیشتی یکم از سال – ۷۸۵ تا ۷۶۳ پیش از میلاد – فرمانروایی کرد و پایتختی که به نام اربونی بنیاد نهاد هم‌اکنون شهر ایروان، پایتخت کشور ارمنستان است. اما از مجموع اسناد بررسی شده چنین بر می‌آید که سال – ۷۷۴ پ. م. – با سال ششم جکومت آرگیشتی مطابق است و بنابر این وی در سال – ۷۷۹ پ. م. – به تخت سلطنت اورارتو جلوس کرد. شاید هم سال اول آرگیشتی طبق متن سال‌نامهٔ خورخور^[۱] که محفوط مانده سال اول حکومت آرگیشتی نبوده و سال دوم باشد. بدین قرار دوران حکومت آرگیشتی یکم را باید از سال – ۷۸۰ تا ۷۵۸ پ. م. – دانست و به همهٔ ارقام سال‌های حکومت این پادشاه که ذکر شد واحدی افزود.

آرگیشتی پسر منوآس بود و کار پدرش در کشورگشایی را ادامه داد. وی بر آشور چیرگی یافت و شمال سوریه را نیز تصرف کرد و اورارتو را تبدیل به نیرومندترین کشور در دوران پس از هیتی‌ها در خاور نزدیک کرد.

از سوی شمال، آرگیشتی پادشاهی خود را تا دریاچه سوان گسترش داد و بیشتر نواحی دیائهی و دره آرارات را متصرف شد. آرگیشتی، دژ اربونی را در سال ۷۸۲ و دژ آرگیشتی‌خینیلی را در سال ۷۷۶ ساخت.

کتیبه رازلیق سراب دوره اورارتویی در آستانه تخریب

اگر بخواهیم از قدمت تاریخی سراب سخنی به میان آوریم به آثار خط میخی به جای مانده از دوره اورارتویی اشاره باید کرد که به صورت سنگ نوشته در نشتبان و رازلیق وجود دارد که مشاهدات از آسیب تدریجی کتیبه نشتبان حکایت دارد.

اگر زمان را از دست دهیم و توجهی نشان ندهیم شاید با تاسف عمیق آسیب دیدن کتیبه رازلیق را نیز در تیتر خبرهای آینده داشته باشیم.

با توجه به اینکه تجربه آسیب دیدگی عمده در کتیبه «نشتبان» وجود دارد به نظر می رسد مسئولان مربوطه باید با اجرای طرح     کوتاه مدت با ایجاد حفاظ های ویژه و محکم می توانند این کتیبه را از خطرات طبیعی و نیز خرابکارهای احتمالی برخی حفاران آثار تاریخی در امان دارند، کاری که متاسفانه در «نشتبان» انجام نگرفت و آسیب دیدگی خط میخی برجای مانده از دوره اورارتویی را سبب شد.

موقعيت جغرافيايي؛ N  38º   03'   17.61"    E 047º   33'   18.00"     Elevation: 1988.1 m

اين سنگ نبشته در كوه زاغان در حدود ۱۲ كيلومتري شمال سراب در ناحيه رازليق از دهستانهاي ششگانه بخش سراب پيدا شده كه از شمال به كوه سبلان و از جنوب به دهستان هريس و از شرق به آغميون واز مغرب به ينگچه محدود است كه راه آن از روستاي قلعه جوق به سمت راست به طرف روستاي رازليق جاده آسفالته اي امتداد ميابد ، و بر تارك صخره اي بلندي از سلسله كوههاي شمالي سراب و در دامنه هاي مرتفع جنوبي سبلان ، كتيبه اي به خط ميخي اورارتويي رازليق نقر شده است. براي رسيدن به كتيبه رازليق دو راه وجود دارد : رازليق —> ديزج حاجي طومار يا رازليق —>   ميرا كوه علي ميرزا كه حدود پنج كيلومتر جاده كوهستاني است.

كتيبه رازليق بين دو روستاي ديزه حاجي طومار و ميرا كوه علي ميرزا بر بالاترين صخره طبيعي كنده شده است ، كوه صخره اي بلندي ميان اين دهكده و كوهي كه كتيبه بر آنست ، فاصله انداخته و براي رسيدن به كتيبه از كوه شرقي دهكده عبور نمود و دره رودخانه رازليق را پشت سر گذاشت و از صخره اي بنام كوه قلعه به ارتفاع ۲۰۰ متر صعود نمود تا به سنگ نبشته رسيد.

بقاياي سنگهاي ساختماني كه از مجموعه قلوه سنگها وملاط ساروج است، ياد آور قلعه اي عظيم بوده كه امروزه ويران گرديده، به صورت تلي در پاي اين صخره عظيم پراكنده است.بقاياي ديوارهاي كوتاه در صخره مشهود است و نشان مي دهد كه اين محل يكي از قلاع پر اهميت سده هشتم قبل از ميلاد بوده، كتيبه مذكور درست در ميان اين قلعه و بر پيشاني قله قلعه كوه نقر شده، به جنوب نگاه مي كند و در محلي كه كتيبه منقور است سكويي كنده شده است در ۱۶ سطر به ابعاد ۱۲۰×۸۰ سانتيمتر مي باشد.

منابع:

sedayesaraab.ir

torastmigi.blogfa.com