روستای زنوزق (ماسوله آذربایجان)

روستای زنوزق (ماسوله آذربایجان)

زنوزق یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان زنوزق بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده‌است. زنوزق از تاریخی ترین روستاهای پلکانی ایران است که بین کوه ها محصور گشته است و خانه هایی دارد که به جا مانده از دوره صفوی است و همچنین قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، خود شاهدی بر قدمت روستاست.

زنوزق یکی از روستاهای پلکانی استان آذربایجان شرقی است. زنوزق در کنار شهر زنوز در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.

روستای زنوزق از نظر تقسیمات کشوری مرکز دهستان بوده که در فاصله ۵/۱ کیلومتری شهر زنوز قرار گرفته و۶ روستای این دهستان را شامل میگرد. این روستا از نظر وضعیت طبیعی روستای کوهستانی بوده وازشرق به کوههای سلطان سنجر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود می‌شود و شمال آن را ناهمواری‌های اطراف روستا فرا گرفته‌است.ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۷۰۰ متر می‌باشد و منطقه در ۴۵ درجه و ۴۹ دقیقه طول شرقی و۳۸ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی قرار دارد.

وجه تسمیه

زنوزق در کوهپایه‌های کوه قلعه واقع شده است و به همین دلیل هم به زنوزق یا "زنوز داغ" مشهور شده، یعنی زنوز کوهستانی و به مرور و در گویش عامیانه به زنوزاغ و زنوزق تبدیل گشته است.

راه دسترسی

براي رفتن به "زنوزق" بايد تبريز را پشت سر بگذارید و همين مسير را تا شهر مرند ادامه دهيد. در همين مسير در ميان باغات پربار و رنگارنگ، روستايي خودنمايي مي‌كند كه عنوان بزرگترين روستاي پلكاني ايران را داراست؛ روستاي"زنوزق."

اقلیم

زنوزق از نظرآب و هوایی جزو مناطق سردسیر ایران محسوب می‌شود که دارای زمستانهای سرد طولانی و بهار و پاییز نسبتاً سرد و تابستانهای معتدل می‌باشد.حدود ۶ ماه از سال یخبندان است. متوسط میزان بارندگی سالیانه حدود ۹/۳۹۷ میلی متر است.فروردین ماه با ۵/۶۷ میلی متر بیشترین و مرداد ماه با ۶/۴ میلی متر کمترین میزان بارندگی را دارند.میانگین دمای سالیانه ۷/۱۲ درجه سانتی گراد می‌باشد.

توپوگرافی

شکل روستا بصورت کوهپایه‌ای بوده و خانه‌ها بصورت پلکانی در کنار هم قرار گرفته‌اند و بافت روستا یک بافت کاملاً متراکمی می‌باشد که این فرم روستا را می‌توان دلیلی بر امنیت و دوری از خطرات منطقه در شکل گیری روستا نام برد.

منابع آب

آب آشامیدنی روستا از سه چشمه تامین می‌شود که به یک منبع زمینی ۲۰۰ متر مکعبی هدایت گردیده وتوسط لوله کشی به داخل خانه‌ها می‌رسد و بطور میانگین هر روز ۴ ساعت قابل مصرف است.

اراضی کشاورزی روستا نیز از چشمه کلستیرکه دارای آب دائمی است و چند چشمه کوچک که هر کدام چند قطعه محدود از اراضی را آبیاری می‌کنند، تامین می‌شود.

محلات

بطور کلی تفاوت عمده‌ای بین محلات شهری و روستایی وجود دارد و در محلات روستایی، مرکز محله و عناصر محله‌ای کمرنگتر میباشند. در روستای زنوزق چهار محله وجود دارد که به شرح زیر است:

۱) محله بدیر: این محله به سطح ۴۵۴۱۱متر مربع از شمال شرقی به محله سیدی و ازشمال غربی به محله آقابابا محدود می‌گردد. محله بدیر از غرب به گورستان روستا و از قسمت جنوب به باغات و زمینهای زراعی محدود می‌گردد.

۲) محله آقابابا: محله آقابابا ازشمال به ارتفاعات روستا که در قسمتی از این ارتفاعات نیز باغات وجود دارد محدود است. در قسمت شرقی و جنوبی این محله محلات سیدی و بدیر قرار دارند و در سطوح پایین دست به گورستان روستا محدود می‌گردد سطح این محله ۵۰۱۶۰متر مربع میباشد.

۳) محله سیدی: از شمال به محله آقابابا وازجهت شرقی به محله بدیرو قسمت نوسازمحله کده لر محدود می‌باشد. سطح محله سیدی ۸۰۸۵۵مترمربع می‌باشد.

۴) محله کوده لر: این محله را می‌توان گفت که قسمت نوساز روستا بوده و در فاصله‌ای از هسته اولیهٔ روستا قرار گرفته و سطح ۱/۹۹۶۳۰ مترمربع را به خود اختصاص داده‌است.

جمعیت

بر اساس آمار خانه بهداشت روستای زنوزق از ۲۰۱۰ نفر جمعیت روستا ۱۰۴۳نفر مرد و ۹۶۷نفر را زنان روستا تشکیل می‌دهند در نتیجه نسبت جنسی در این روستا ۸/۱۰۷می باشد یعنی در مقابل هر ۱۰۰زن حدود۸/۱۰۷مرد موجود می‌باشد.

زنوزق یکی از روستاهای پلکانی استان آذربایجان شرقی است و در کنار شهر زنوز در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.

همجواری این روستا با شهر زنوز که خود بیش از ۸۰۰ سال قدمت دارد می‌تواند معرف پیشینه تاریخی زنوزق نیز باشد. از دیگر سو، مشترکات فرهنگ عمومی مردم شهر زنوز و این روستا، می‌تواند شاخصهای وابستگی تاریخی این دو مکان را پررنگ‌تر سازد. گفته می‌شود که زنوز و زنوزق تاریخی تقریباً هم‌زمان دارند.

عمده‌ترین محصول باغی روستا سیب است که اشتهار منطقه‌ای دارد، ولی زردآلو و گردو نیز در روستا به عمل می‌آید. جو و یونجه محصولات اصلی زراعی روستا هستند. مراتع سرسبز روستا زمینه مناسبی برای پرورش دام و طیور فراهم نموده است. تولیدات دامی و فرآورده‌های متنوع لبنی از محصولات عمده روستا محسوب می‌شود.

روستای زنوزق در دامنه‌های مرتفع تپه‌های کوهستانی واقع شده و بافتی متراکم و پلکانی دارد.

به عبارتی می توان زنوزق را ماسوله آذربایجان نامید با همان فضا و با همان کارکردهای معماری . سقف خانه پایین تر حیات خانه بالاتر است و حسن همجواری همسایگان به قدری بالاست که اگر روی پشت بام خانه کسی راه بروی یا برگه سیب و زرآلویتان را پهن کنید هیچ کس به جرم مزاحمت برای خانواده دیگران شما را با چوب دستی دنبال نمی کند.

فضاهای موجود واحدهای مسکونی متناسب با نوع فعالیت‌های حرفه‌ای روستاییان شکل گرفته‌اند و کاربری‌های موجود در فضاهای مسکونی شامل اتاق، دهلیز، آشپزخانه، انبار، آغل، دالان، سرویس بهداشتی و حیاط می‌باشد.

معابر روستا شیب زیادی دارند. در بعضی از مسیرها، معابر به صورت پلکانی بوده و عبور و مرور، صرفاً از طریق پله‌های میسر است.

در سالهای اخیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با همکاری میراث فرهنگی اقدام به سنگ فرش معابر اصلی روستا کرده و فضایی دلنشین برای گردشگران فراهم ساخته تا عبور و مرور از میان کوچه های تنگ و در هم تنیده روستا را تجربه کنند.

این کوچه های تنگ در فصل چیدن سیب از باغ های زنوزق مملو از بوی مسحور کننده و بهشتی سیب های این روستا می شود  و آدمی را وسوسه به دندان کشیدن گونه های سرخ و سفید سیب هایش می کند و اگر ماجرای خلقت آدم و حوا دوباره تکرار شود مطمئنا باز چاره ای جز هبوط نخواهند داشت.

محله‌های سیدی، آقابابا، بدیر و کدلر اصلی‌ترین محله های روستا هستند. در ساخت خانه‌های بافت قدیمی از مصالح بومی نظیر چوب، خشت، گل و سنگ استفاده شده است، اما در بافت جدید، از مصالح مقاوم آجر، سیمان و‌آهن استفاده می‌شود.

گورستان قدیمی با سنگ نوشته‌های مربوط به قرن نهم هجری قمری، قلعه زنوزق و مسجد زنوزق از جالب‌ترین جاذبه‌های تاریخی این روستا به شمار می‌آیند.

به بالاترین قسمت روستا که بروید در برابر دیدگانتان دره ای را خواهید دید که بی اختیار چشم شما را در خود خیره خواهد کرد.

شکوه و عظمت خالق هستی و زیبایی طبیعت آذربایجان در این دره که تا پای کوهی بلند در کناره آن کشیده شده است در میانه های فصل تابستان تماشایی تر از هر زمان دیگری است و اگر اکنون از آن بالا نگاه کنید تمام دره پر از برف و سفیدی خیره کننده ای است که آدمی را به غلطیدن بر روی خود فرا می خواند.

سوغات روستا شامل زردآلو، قیصی، برگه زردآلو، لواشک، گردو و میوه های سردرختی روستا می شود و البته میهمان کافه های روستا شدن و خوردن دست پخت یک آشپز روستایی طعم این گردش یک روزه را برایتان ماندگار می کند.

منابع: ویکپدیا فارسی – خبرگذاری مهر