| باغ و استخر ایل گلی | |
|---|---|
|
|
| نام | باغ و استخر ایل گلی |
| کشور | ایران |
| استان | استان آذربایجان شرقی |
| شهرستان | تبریز |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های قدیمی | شاه‌گلی |
| کاربری | باغ |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۴۷۷۴ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ |
ایل گلی یا شاه‌گلی یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های شهر تبریز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کیلومتری مرکزشهر واقع شده‌است. این مکان در زمان آق‌قویونلوها ایجاد شده و در دورهٔ صفویان گسترش یافته‌است] عمق دریاچهٔ شاه‌گلی ۱۲ متر بوده و در محوطهٔ آن قایقرانی انجام می‌شود. همچنین شهربازی (لوناپارک) و نیز مسافرخانه‌های متعددی در داخل این گردشگاه وجود دارد.[۲] با احداث هتل پارس ایل گلی، این گردشگاه جنبهٔ جهانی پیدا کرده‌است.
پیشینه
شاه‌گلی تا پیش از روی‌کارآمدن صفویان، بزرگترین منبع ذخیرهٔ آب جهت آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تبریز تا دروازهٔ تهران و تپلی‌باغ بوده‌است. در دوران حکومت صفویان، تمام شن و ماسه و نخاله‌های موجود در محوطهٔ داخلی دریاچهٔ فعلی خالی شده و دیواره‌ای سنگی به دور آن کشیده شد.[۱][۲] در دوران قاجار در پیرامون استخر شاه‌گلی خیابان‌هایی جهت عبور و مرور احداث گردید و در جوار این معابر، درختان درخت تبریزی، بید مجنون و گل‌های اطلسی متعددی در چندین ردیف جهت تزئین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شد.[۲] شاه‌گلی در دوران پهلوی به شهرداری تبریز واگذار شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. سید باقر کاضمی (مهذب‌الدوله) استاندار وقت آذربایجان شرقی، نخستین تعمیرات اساسی را در محوطهٔ این گردشگاه به انجام رسانید.[۲] در مرکز استخر شاه گلی، عمارت کلاه‌فرهنگی هشت ضلعی وجود دارد که امروزه به‌صورت یک تالار پذیرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد و به کاخ شاه گلی مشهور است. این بنا پیشتر ساختمانی خشتی بود که در سال ۱۳۴۶ تخریب گشت و با همت شهرداری تبریز و استانداری، جای خود را به یک ساختمان زیبا و مقاوم داد.[۳]
دریاچه
دریاچهٔ شاه گلی با ۵٫۵ هکتار وسعت، گنجایش ۷۲۰۰۰۰ متر مکعب آب را دارد. نام این دریاچه پیش از انقلاب، «شاه‌گلی» بود که پس از انقلاب اسلامی ایران به ایل‌گلی (دریاچه مردم)[۴] تغییرنام داده‌است. به عقیده بهروز خاماچی، کلمه «شاه» در این جا به معنی شخص شاه نبوده و به معنی «بزرگ و باعظمت» است.[۱] یکی از شعبه‌های رودخانهٔ لیقوان که از نزدیکی روستای چاوان می‌گذرد، به‌صورت جویباری کوچک از سمت جنوب‌شرقی دریاچهٔ شاه‌گلی وارد آن شده و آب آن را تأمین می‌نماید.[۱] تپهٔ نسبتاً بلندی در بخش جنوبی دریاچهٔ شاه‌گلی قرار گرفته که جنگل‌کاری شده و آبشارهای مصنوعی متعددی از این تپه به سمت داخل دریاچه سرازیر می‌شود. همچنین از ضلع جنوبی دریاچه تا مرکز آن و محل کاخ شاه‌گلی، خیابانی کشیده شده که عمارت کلاه‌فرنگی را به‌صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است.[۱] این دریاچه در هنگام فصل زمستان با نمایی زیبا آمیخته‌ای از یخ و آب، خود را می‌نمایاند. در زمان یخ زدن دریاچه ماهی‌هایی که در این آب زندگی می‌کنند نمی‌توانند به سطح آب برسند و به همین دلیل رشد آن‌ها کند می‌شود.
عمارت شاه گلی
عمارت کلاه‌فرهنگی هشت‌ضلعی موجود در مرکز دریاچهٔ شاه‌گلی که به کاخ شاه‌گلی شهرت دارد، امروزه به‌صورت یک تالار پذیرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این بنا پیشتر یک ساختمان یک‌طبقهٔ خشتی و فرسوده بود. شهرداری تبریز در سال ۱۳۴۶ خورشیدی ساختمان پیشین را تخریب و عمارت دوطبقهٔ جدید و مقاومی در محل آن احداث کرد.[۱] کاخ شاه‌گلی در دوران حکومت سلطان یعقوب آق‌قویونلو احداث شده و در دوران سلطنت صفویان گسترش یافته‌است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این عمارت را تکمیل‌تر نموده و آن را به‌صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورده‌است.
نگارخانه
موقعیت روی نقشه