| تفت
|
|
|---|---|
| city | |
 Taft
|
|
| مختصات: ۳۱°۴۴′۵۰″ شمالی ۵۴°۱۲′۳۲″ شرقیمختصات: ۳۱°۴۴′۵۰″ شمالی ۵۴°۱۲′۳۲″ شرقی | |
| کشور |  ایران |
| استان | Yazd |
| شهرستانی از ایران | ایران |
| بخش | مرکزی |
| جمعیت (۲۰۰۶) | |
| • جمعیت | ۱۵۳۲۹ |
| منطقهٔ زمانی | IRST (یوتی‌سی +۳:۳۰) |
| • تابستان (DST) | IRDT (یوتی‌سی +۴:۳۰) |
تَف۫ت شهری است در بخش مرکزی شهرستان تفت که در استان یزد ایران واقع شده. شهر تفت در جنوب غربی استان یزد و در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر یزد واقع شده و به دلیل قرار گرفتن در دامنه‌های شیر کوه از آب و هوایی خنک نسبت به دیگر شهرهای استان برخوردار است. شهر تفت به طور کلی از دو بخش تشکیل می‌شود: بخش شمالی و بخش جنوبی که به ترتیب گرمسیر و سردسیر نامیده می‌شوند. دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تاریخ شناس معاصر و نویسنده سرشناس تاریخ که اکثر نوشته‌هایش دربارهٔ تاریخ کویر ایران است، نام شهر تفت را منسوب به گرمای کویری آن می‌داند. تفت منطقه‌ای ییلاقی و تابستانی با پیشینه‌ای بلند مدت است که با توجه به موقعیت منطقه و کشفیات تاریخی، احتمال داده می‌شود که منطقه عمومی تفت از زمان قبل از اسلام وجود داشته‌است. این خطه بیش از ۱۲۰۰ اثر تاریخی را داراست. واژه تفت، به معنی گرم شدن با به معنی سبد و طبق میوه آمده‌است. شهرستان تفت با وسعتی بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر مربع جمعیتی بالغ بر ۴۵۳۵۷ نفر را در خود جای داده‌است. مساحت شهر تفت ۲۰۰۰ هکتار و جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ نزدیک به ۱۶۰۰۰ نفر می‌باشد.[۱] تفت در بلندترین نقطه استان قرار دارد و از آن می‌توان به عنوان بام استان یاد کرد، این شهرستان در کنار ارتفاعات شیرکوه بین ارتفاع ۱۲۰۰ تا ۴۰۷۵ متر از سطح دریا واقع شده که به دلیل نزولات جوی و ارتفاع مناسب و واقع شدن در بین کویرهای مروست و ابرکوه، این شهرستان به عنوان یکی از مناطق ییلاقی استان یزد معرفی می‌شود، با توجه به استعداد ناحیه بیشتر مردم تفت کشاورز و باغ دار هستند، از فراورده‌های کشاورزی این منطقه می‌توان گندم، جو، بنشن، تره بار، انار، هلو، زردآلو، گوجه و گردو را نام برد، که انار تفت فراوان و به علت آبدار بودن و قابلیت نگهداری بالای آن از کیفیت خوبی برخوردار بوده و به نقاط دیگر کشور و خارج از کشور صادر می‌شود. مردم این شهرستان همراه کشت به دام داری نیز می‌پردازند.[۲]
جغرافیا
موقعیت
 |
شهرستان یزد | |
||
| مهریز |  |
شهرستان ابرکوه | ||
 شهرستان تفت  |
||||
 |
||||
| خاتم |
شاخصه‌های مهم این دیار
قنات شاه نعمت‌الله ولی، آسیاب آبی، آب‌انبار، کوچه آشتی کنان، ساباط، باغ، قالی بافی، گیوه چینی و تخته کشی، آیینهای سوگواری همچون نخل برداری، مراسم برداشت محصول چون انارچینی و برگزاری مراسم مذهبی زرتشتیان مثل جشن سده است.
صنایع دستی
مهمترین صنایع دستی این منطقه را گیوه دوزی و قالی بافی و کاشیکاری تشکیل می‌دهد که توسط زنان و دختران در داخل کارگاه‌ها و یا در منازل مسکونی تهیه می‌شود. اما گیوه دوزی آن در حال منسوخ شدن است.
مسیرهای ارتباطی این منطقه به اطراف
– راه تفت – یزد به سوی شمال خاوری و به درازای ۲۰ کیلومتر – راه تفت – نصرابادپیشکوه به درازای ۳۴ کیلومتر – راه تفت – ده نو – ده شیر به سوی غرب و سپس به سوی جنوب – راه تفت – ترزجان به درازای ۲۴ کیلومتر – راه تفت – منشاد – ده بالا – راه تفت – ابرکوه به درازای ۱۵۰ کیلومتر فاصله هوایی شهر تفت تا تهران، ۵۲۰ کیلومتر است.
غذاهای سنتی
آش گندم، آش کدو، آش کلم، سوروک (کلوچه محلی برای خیرات)، انواع اشکنه، انواع شولی
بازی‌های محلی
چوب پله، هفت سنگ، کامست، درنگ درنگ شاه و وزیر، کولو غوک، ترترک بازی، بازی هرشو (بازی مختص روستای نصراباد می‌باشد) سوغات: انواع محصولات کشاورزی، انار دانه، رب انار، توت خشک، آلبالو خشکه، محصولات منبت کاری، انواع عرقیجات
سازمحلی
اربونه
ملودی محلی
صلات، پامنبری، توجوشی، ذکر، لالایی، چوپانی
زمانهایی که برای سفر به تفت همراه‌است با مراسم‌های مختلف
سیزده به در – مراسم عزاداری – گلاب گیری – انار چینی – جشن سده در روستاهای چم و محله راحت آباد تفت
محله‌های تفت
هم اکنون تفت دارای ۲۴ محله استان جمله حوض بلبل، پاچنار، باغ گلابدان و باغ موردان (باغ مورتین) محله باغ خندان و باغ گلستان و محله راحت آباد محل سکونت اقلیت زرتشتی تفت است. هر محله دارای حداقل یک حمام عمومی، (مسجد)، حسینه و آب انبار بوده که امروزه آب انبارها و حمام‌ها به عنوان آثار تاریخی کاربرد دارند ازجمله محله‌های بزرگ: گرمسیر و سردسیر (بازار) و سرده وغیاث آباد می‌باشد.
دهستان‌های تفت
نصراباد:بزرگترین دهستان است از توابع بخش مرکزی شهرستان تفت در استان یزد ایران. نصرآباد یا نصرآباد پیشکوه قدمتی دیرینه و ریشه در تاریخ ایران باستان دارد. دهستانی ییلاقی و دارای آب و هوای بسیار عالی است که در شصت کیلومتری طرف غرب یزد قرار دارد. قلعه درب سنگی شوازبی نظیردر ایران، غار نباتی گلو سرخ، چنارهزاردویست ساله نصرآباد، مسجد جامع نهصد ساله نصرآباد، امامزاده سیدابوالقاسم (ع) نصرآبادقرن۵ه ق، پیرشیخ عزالدین داوود نصرآبادعارف قرن هفتم، سنگ نگاره‌های ۱۰۰۰۰ساله رمه کوه وهس بخته و بسیاری سنگها و قبر نوشته‌های قدیمی از آثار باستانی این دهستان هستند. نصرآباد دارای مکانهای دیدنی نظیر چمنزار چشمه سفیدبا چشمه‌های آب جوشان و باغهای بزرگ و آباد است. د در گذشته دارای حوزه علمیه و اساتیدی همچون مهیج نصرآبادی، شیخ عباس باقرپور نصرآبادی ملقب به آشیخ عباس، و غلامحسین اکبر غلامعلی قادر بوده‌است.. ده بالا. تزرجان. سانیج. سخوید. علی‌آباد پیشکوه. مزرعه حاج زینل. از دیگر روستاهای تفت می‌باشند.
بناهای تاریخی
حسینه شاه ولی
بنای اولیه حسینه در قرن نهم هجری ساخته شده‌است، حسینه شاه ولی در ضلع جنوبی میدان امام قرار دارد کاشیهای مسدس که د رقرن نهم هجری در یزد مرسوم بوده از زیباهیهای عزاخانه این حسینه‌است.
حمام دربند میرزا
در تفت حمامهای قدیمی زیادند بطوریکه برای هر هفده محله تفت حداقل یک حمام ساخته بودند اما امروزه اغلب آنها نیمه فعال یا تعطیلند
قلعه گرمسیر
از این قلعه خشتی منحصراً دو بدنه دیوار قسمتی از برج باقی است. این قلعه بر سر کوهی در کنار مسجد کبیرالتوبه و مشرف به محله گرمسیر بنا نهاده شده و از بناهای دوره قاجاریه می‌باشد. می‌گویند از این قلعه راه زیر زمینی تا مجموعه شاه ولی بوده اما تخریب شده‌است.
آسیاب آبی
تفت را می‌توان به لحاظ تعداد آسیاب‌ها شهر آسیاب‌ها نامید که تعداد آن به بیش از ۱۸ عدد می‌رسد و نشان از آن دارد که تفت روزی صادر کننده آرد بوده‌است. از مهمترین آسیاب‌های آبی تفت: گرمسیر (هم اکنون نیز فعال است)، بی غم، صدری، باغ گلابدان، نوابی، سرده، و آسیاب بادی شواز است
عقاب کوه
این کوه سنگی در روستای اسلامیه قرار دارد و از هر طرف که به آن نگاه می‌کنی شبیه به یک عقاب عظیم‌الجثه می‌ماند…
آب انبار
این بنا در ضلع شرقی حسینه و در مجاورت تکیه و کوچه حوض بلبل واقع است و در قدیم آب خنک این محل را تأمین کرده‌است. (آب انبار شاه ولی)
بازار شاه ولی
بازار شاه ولی در اصل بازار خان است که به دستور امیر چخماق ساخته و یکی از کانون‌های تجاری تفت است