قروه

قروه ییلاق – قوروا
کشور	ایران
استان	کردستان
شهرستان	قروه
بخش	مرکزی
نام(های) قدیمی	اسفندآباد
سال شهرشدن	۱۳۳۵[۱]
مردم
جمعیت	۷۱٬۲۳۲ تن[۲]
جغرافیای طبیعی
مساحت	۴۶۲۸
ارتفاع از سطح دریا	۱۹۰۰
اطلاعات شهری
شهردار	حسین پروندی
تأسیس شهرداری	۱۳۳۰
ره‌آورد	سیب زمینی،عسل طبیعی، فرش ، گلیم،قالیچه، شیرینی های محلی، جوراب بافی
پیش‌شماره تلفنی	۸۷۳۵۲۲[۵]
وبگاه	فرمانداری قروه
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۶۱
تابلوی خوش‌آمد به شهر
قروه روی نقشه ایران ۳۵.۱۵۶۶۶۶° شمالی ۴۷.۸۰۴۱۶۶° شرقیمختصات: ۳۵.۱۵۶۶۶۶° شمالی ۴۷.۸۰۴۱۶۶° شرقی

قُروه یکی از شهرهای استان کردستان به مرکزیت شهرستان قروه است و از شهرهای تاریخی فرهنگی ایران است این شهر در دشت وسيعی در ٩٣ كيلومتری شرق سنندج و شمال غربی همدان قرار گرفته که از شمال به بیجار و از جنوب به شهرستان کرمانشاه محدود است در حال حاضر شهرقروه به علت قرار گيری در مسير جاده همدان – تهران و موقعيت طبيعی آن از لحاظ دشت‌های بزرگ كشاورزی و معدنی به مهمترين شهر استان از لحاظ كشاورزی، صنعتی و معدنی تبديل شده است. شهر قروه به علت وجود چشمه های آب گرم معدنی مورد توجه مسافرين و گردشگرانی است كه به اين شهر سفر می كنند این شهر پیش تر با عنوان اسفند آباد شناخته می شده است.^[۴]

قروه در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و اغلب کوه‌های پیرامون آن در بیش‌تر ماه‌های سال پوشیده از برف‌اند. از مهم‌ترین کوه‌های این شهر می‌توان به بدر، پریشان، پنجه‌علی (پنجه)، حاج‌آقا، قره‌یارکه، قلوز و کولاره اشاره کرد.

رود شور مهم‌ترین رود قروه بوده و آب این رود به همراه سایر رودهای منطقه به قزل‌اوزن می‌ریزد. از سایر رودهای قروه می‌توان اوزون، تلخه‌رود، طهماسب‌قلی و قره‌چای را نام برد.

نام

مورد اطمینان‌ ترین ریشه یابی نام شهر قروه، برگرفته از گل وا بوده و به محلی اطلاق می‌شد که گل در آن زیاد بوده و با اندکی بارندگی گل به وجود می‌آید.قروه معرب کلمه فارسی میانه (گوربگ) بوده و مرکب از (گروگور) یعنی دشت و صحرایی هموار و از این جهت است که (گور) با (بگ) به معنی خدا که برروی هم گوربک یعنی دشت خدا است.^[۶]

در اسفند آباد شهرستان قروه کنونی کلمه اسفند در لغطنامه دهخدا چنین تعبیر میشود اسفند. [ اِ ف َ ] (اِ) در اوستا سپنته صفت است (در تأنیث سپنتا ) یعنی پاک یا مقدس ، برابر سانکتوس لاتینی. این صفت در اوستا از برای خود اهورامزدا و گروهی از ایزدان و مردمان و جز آن آورده شده است از آن جمله برای ارمیتی. سپنته در بسیاری از کلمات بسیط و مرکب فارسی بجا مانده مانند: اسفند یا سپند گیاهی که در لاتینی روتا نام دارد و دانه ٔ آن بخوری است معروف. حنظله ٔ بادغیسی گوید:

یارم سپند اگرچه بر آتش همی فکند

از بهر چشم تا نرسد مر ورا گزند

اورا سپند و آتش ناید همی بکار

با روی همچو آتش و با خال چون سپند.^[۷]

پیشینه تاریخی

محدوده کنونی شهرستان قروه از قرن نهم به بعد به قلمرو علی شکر معروف بوده است. علی شکر از امرای جهانشاه میرزا قراقوینلو بوده است ظاهراً بلوک اسفند آباد شهرستان قروه کنونی در دوره حکومت قراقونیلوها جزو همدان بوده است . قلمرو علی شکر در زمان کنون پسر بلافصل اردلان که حاکم کردستان در سالهای ۶۰۶ تا ۶۲۶ ه.ق بوده است به کردستان الحاق شده است در سال ۹۰۱ ه.ق قلمرو علی شاه به انضمام مهربان و جوانمرد کنونی به سرخاب بیک پسر مامون بیک واگذار می شود دردوره قاجاریه در دارالحکومه اسفند آباد که در قدیم قلمرو علی شکر نامیده می شود و یکی از بلوکات هجده گانه سنندج به شمار می رود در قریه قصلان بود. در عهد امان الله خان بزرگ قصلان قلعه و عمارات و حمام و مسجد باغ و بیشه زیادی داشته است.

مستندات تاریخی نشانگر آن است که قروه نه تنها به عنوان یک شهر در دوره قاجاریه مطرح نبوده بلکه مراکز جمعیتی روستایی دیگری که در اطراف آن وجود داشته مانند روستای قصلان بدون تردید یک مرکز جمعیتی قدیمی در منطقه محسوب می شده و از اهمیت و مرکزیت بیشتری برخوردار بوده است.

با احداث و اهمیت یافتن راه همدان – سنندج به تدریج روستای قروه که بر سر این راه قرار داشته موقعیت میان راهی می یابد و به واسطه همین موقعیت به تدریج رشد کرده و تا سطح شهر ارتقاع یافته است . قرائن تاریخی موید آن است که این روند از اواخر دوره قاجاریه شروع می شود هسته اولیه روستای قروه در کنار چشمه سراب و در ارتفاعات جنوب غربی شکل گرفته است این ارتفاعات بر دشت وسیع حاصلخیز شمال و شمال شرقی خود مسلط بوده است.^[۸]

مردم

مردم قروه به دو زبان کردی (سورانی، کلهری)^[۹] و زبان ترکی آذری تکلم می‌کنند. در این شهرستان ۹۹٬۹۳ درصد جمعیت آن را مسلمانان شیعه (۵۰ درصد) و سنی (۵۰ درصد) تشکیل می‌دهند و لازم است ذکر شود تعدادی خانوار بهایی نیز در این شهر ساکن هستند.^[۱۰] برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ خورشیدی، جمعیت قروه در این سال بالغ بر ۷۱٬۲۳۲ نفر بوده.

آثار باستانی و تاریخی قروه

در شهرستان قروه ۱۶۵ اثر تاریخی به ثبت میراث فرهنگی کشور رسیده است که نماد تمدن کهن مردم این شهرستان است.

پل فرهاد آباد

در ۴۵ کیلومتری شمال غرب قروه و در روستای فرهاد آباد پل تاریخی این روستا قرار دارد که به همین نام نیز مشهور است.

این پل از لحاظ معماری دارای هشت دهانه که چشمه وسط بزرگتر و نوع قوس‌های بکار رفته عموماً جناغی و مصالح بکار رفته در آن آجر است.

هرچند تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما با توجه به شیوه معماری بکار رفته در آن به احتمال قوی از پل‌های دوران صفوی است و از آنجا که این پل در گذشته بعنوان راه مواصلاتی ناحیه قروه به سمت زنجان و مسیر عبور کاروانیان به شمار می‌رفت از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و در دوران حکومت خسروخان اول مقارن حکومت زندیه مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و در دوره حکومت قاجار نیز توسط فرهاد میرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاه نیز حاکم وقت کردستان مورد مرمت و بازسازی کامل قرار گرفت و به این دلیل به پل فرهاد آباد مشهور شد.^[۱۱]

صخره های تاریخی فرهاد تراش (وینسار)

در ۴۵ کیلومتری شرق شهرستان قروه و در روستای وینسار آثار سنگی مشاهده می‌شود که با نظم خاصی بریده شده و گفته می‌شود در زمان ساخت معبد آناهیتا از این سنگ‌ها استفاده شده است نحوه استحصال این سنگ‌ها به این طریق بوده که با ایجاد شیارهایی در سنگ چوب‌هایی در داخل شیارها تعبیه می‌شد و با کوبیدن چوب در سوراخ‌های ایجاده شده کانال‌هایی ایجاد و سپس، به دنبال آن کانال‌ها را از آب پر می‌کرده‌اند که بر اثر آن چوب‌ها باد کرده و موجب ایجاد بریدگی درسنگ می‌شده است.

این محوطه به تاریخ ۱۳۸۲ تحت شماره ۱۰۷۷۹ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

حمام قصلان

حمام قصلان
نام	حمام قصلان
کشور	ایران
استان	استان کردستان
شهرستان	شهرستان قروه
اطلاعات اثر
کاربری	حمام
دیرینگی	دوره زند
دورهٔ ساخت اثر	دوره زند
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۸۳۵
تاریخ ثبت ملی	۲۵ اسفند ۱۳۷۹

روستای قصلان در ۶ کیلومتری شمال شرق قروه قرار دارد و تپه باستانی ضلع غربی آن که به شماره ۸۵۲۴ در تاریخ ۱۳۸۲ در ردیف آثار تاریخی به ثبت رسیده است دارای پیشینه‌ای بلندمدت در زمینه باستان‌شناسی و شناخت تاریخ و فرهنگ و هنر نیاکان این سرزمین است.

دیگر اثر تاریخی روستا که قابلیت جذب گردشگر را داراست حمام قصلان است که جزئی از مجموعه بزرگ ارگ، بازار، مسجد و بناهای باشکوهی بوده که بنای آن به اواخر دوره زندیه و زمان حکومت خسرو خان اول والی وقت کردستان برمی‌گردد.

هرچند امروزه دیگر بناها کاملاً از بین رفته و لیکن بقایا و خطوط اولیه آنها باقیمانده است؛ حمام قصلان دارای قسمت‌های مختلفی همچون هشتی،حمام سرد، میاندر، حمام گرم و خلوتی خصوصی و عمومی و خزینه وتون است با تزیینات منحصر بفرد آهکبری با طرح‌های گیاهی، هندسی و انسانی و حیوانی مزین شده و در نوع خود قابل توجه است.

بر اساس کتیبه‌ای که بر سر درب ورودی حمام نصب شده بود و اکنون در موزه سنندج نگهداری می‌شود این بنا در سال ۱۲۵۵ ه .ق در روزگار آصف حاکم وقت سنندج مجدداً تعمیر و مرمت شده است.

این حمام تا اوایل انقلاب اسلامی مورد استفاده بوده که با احداث حمام جدید در روستا از رونق آن به تدریج کاسته شد و در سال ۱۳۷۹ به عنوان دومین اثر تاریخی شهرستان بعد از پل تاریخی فرهادآباد به شماره ۲۸۳۵ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسید و در سال ۱۳۸۰ عملیات مرمت و تعمیرات توسط واحد حفظ و احیای مدیریت وقت میراث فرهنگی استان آغاز و از آن تاریخ تاکنون در چندین مرحله عملیات مرمت صورت پذیرفته است.

بر اساس برنامه‌ریزی تنظیم ‌شده و با توجه به موقعیت و ویژگی شهرستان در خصوص دارا بودن معادن مختلف سنگ مقرر شده است که بعد از پایان امورات مرمتی و تعمیراتی حمام، ساختمان مذکور تبدیل به موزه سنگ و دست‌ساخته‌های سنگی منطقه شود.^[۱۲]

امامزاده سید جلال الدین

روستایی در ۱۸ کیلومتری شمال شرقی قروه با قدمتی به درازای تاریخ و جاذبه‌هایی بکر و زیبا و امام‌زاده‌ای در شرق روستای باباگرگر بنام سید جلال‌الدین ابن سید معزالدین وجود دارد و مورد توجه تمامی مسافرینی است که از سایر استان‌ها برای زیارت آن به این شهرستان سفر می‌کنند تاریخ دقیق از ساخت بقعه مشخص نیست، ولی به نظر می‌رسد که پیش از دوره حاکمیت دولت ترکی آذربایجانی قاجار و توسط معماران محلی ساخته شده است.

بنای اولیه آن به دوره صفویه بر می‌گردد بر اساس اطلاعاتی که از کتا‌ب‌های قدیمی به دست آمده، نسبت شریف آن حضرت با چند واسطه به امام محمد باقر علیه‌السلام می‌رسد.

مقبره امامزاده از چند بخش تشکیل شده، اتاق اصلی و گنبدی شکل آن در بخش جنوبی و اتاق‌های دیگر در ضلع شرقی جای دارد چشمه‌ آب معدنی باباگرگر ترکیبی گوگردی دارد که احتمالاً از دهانه یک آتشفشان خاموش بیرون می‌آید و برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی مفید است آب چشمه از دل زمین می‌جوشد و در استخر دایره‌‌ای شکل جمع می‌شود و منظره جالبی را به وجود آورده است در این محل چشمه‌هاى آهک‌ساز فراوان، برجستگى‌هایى به وجود آورده‌اند که مشهورترین آن‌ها اژدها نام دارد. این پدیده در حدود ۳۰۰ متر طول، ۵ متر ارتفاع و پهنایى بین ۴ تا ۷ متر دارد.

در شرق و شمال‌شرقى اژدها چند برجستگى در جهات مختلف، اما کوچک‌تر از آن وجود دارد که محل شکاف خروج آب هنوز در وسط آن به چشم مى‌خورد. این برجستگى‌‌هاى کوچک را دست‌هاى اژدها مى‌نامند.

هر ساله جمع قابل توجهی از گردشگرانی که به شهرستان قروه سفر می‌کنند چند ساعتی از سفر خود را برای زیارت این امام زاده و دیدن جاذبه‌های گردشگری این منطقه اختصاص می‌دهند.

افسانه‌های زیادی در مورد کرامات این امامزاده وجود دارد به قول قدیمی‌ها این تخته سنگ اژدهایی که پشت آن شکافی قرار دارد واقعی بوده و به فرمان این امامزاده به سنگ تبدیل شده است.^[۱۳]

کشاورزی

دشت قروه از مناطق حاصل‌خیز و مستعد کشاورزی بوده و انگور، جو، چغندر، سیب‌زمینی، صیفی‌جات، گندم و یونجه از مهم‌ترین محصولات آن به‌شمار می‌رود. همین وضعیت جلوی مهاجرت‌های بی‌رویه از این شهر و روستاهای تابع‌اش را گرفته‌است؛ به گونه‌ای که منبع اصلی درآمد مردم قروه کشاورزی و نیز در برخی موارد دامداری است.^[۴]

ورزش قروه

دارای ۵۰۰۰ ورزشکار در قالب ۳۶ هیئت ورزشی می‌باشد. ورزش کاران این شهرستان در رشته‌های کوهنوردی، فوتبال، کشتی، دوچرخه سواری، کاراته، کونگ فو، وزنه برداری، ووشو، جانبازان و معلولین دارای مقامهای کشوری می‌باشد.

صنعت و معدن

قروه سه شهرک صنعتی به نام‌های آونگان، دلبران و سه‌راهی میهم را در خود جای داده‌است؛ همچنین ۸۰ واحد صنعتی در این شهر مشغول به فعالیت‌اند.^[۴]

قروه معادن سنگ و طلای بسیاری را در خود جای داده و نیاز منطقه به سنگ‌های مختلف را تأمین می‌کند. معادن مختلف آنتیموانمعدن بهارلو، پوکهٔ معدنی، شن کوهی، گرانیت، ماسهٔ کوهی، مرمر و مرمریت در این شهر قرار گرفته‌اند. همچنین از مهم‌ترین سنگ‌های معدنی استخراجی از معادن این شهر می‌توان به چینی سفید، کریستال و گرانیت اشاره کرد.^[۴]

تعداد کارگاه‌های استخراج معدن قروه در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، بالغ بر ۴۶ کارگاه بوده که این کارگاه‌ها مسئولیت استخراج معادن این منطقه را برعهده داشته‌اند. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، شرکت استرالیایی ریوتیتنو یکی از معادن بزرگ طلا را در منطقهٔ بهارلو-داش‌کسن در شرق قروه کشف کرد. پروانه بهره‌برداری این معدن اکنون با نام ساریگونی صادر شده است و دو شرکت داخلی با همکاری یک شرکت قزاقستانی در حال آماده‌سازی این معدن به منظور بهره‌برداری از آن هستند.^[۴]ذوب آهن زاگرس در این شهرستان واقع است.

جاهای دیدنی

اماکن دیدنی و جاذبه‌های طبیعی شهرستان قروه:

• چشمه باد معروف با کانیبا واقع در میهم سفلی
• آرامگاه شیدای نازار.
• امامزاده سید جمال‌الدین باباگرگر.
• پارک رضوان.
• امام زاده سید اسماعیل. واقع در شوراب حاجی
• پل فرهادآباد.
• جزیرهٔ سراب‌کوثر.
• چشمهٔ باباگرگر.
• چشمهٔ سرانجیک.
• چشمهٔ وینسار.
• حمام قصلان.
• منطقهٔ خالصه.
• منطقهٔ سنگ‌سیاه.
• منطقهٔ فرهادتراش.
• منطقهٔ مانگاودول و سیفله.
• منطقه آبشارهای سنگین آباد.
• منطقه زرینه چاردولی.
• امامزاده قاسم در روستای زرینه.
• کوه پنجه.
• کوه‌های بدر و پریشان
• سد سنگ سیاه.
• تپه گنج روستای قصلان

تغییرات شهری

طرح جامع شهر قروه، در جلسهٔ مورخهٔ ۲۴ بهمن ۱۳۵۰ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مطرح شده و مورد تأیید قرار گرفت.^[۱۴] این طرح در جلسهٔ مورخهٔ ۱۷ دی ۱۳۵۱ مورد تصویب آن شورا قرار گرفت.^[۱۵] همچنین در جلسهٔ مؤرخهٔ ۱۰ آبان ۱۳۵۷ در این طرح تغییراتی داده شد.^[۱۶] طرح جامع قروه در جلسهٔ مؤرخهٔ ۲۰ تیر ۱۳۶۷ مورد تصویب نهایی قرار گرفت و برای تأیید به شورای شهرسازی استان کردستان و وزیر مسکن و شهرسازی تقدیم شد.^[۱۷] این طرح در شورای شهرسازی استان کردستان تصویب شده و مجدداً در جلسهٔ مؤرخهٔ ۸ بهمن ۱۳۶۹ در شورای عالی شهرسازی به تصویب رسید.^[۱۸] در جلسهٔ مؤرخهٔ ۲۵ امرداد ۱۳۷۸ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، مغایرت‌های اساسی این طرح مورد بررسی قرار گرفت.^[۱۹] طرح جامع قروه در جلسهٔ مؤرخهٔ ۱۱ آذر ۱۳۸۵ شورای برنامه ریزی و توسعهٔ استان کردستان تصویب و در جلسهٔ مؤرخهٔ ۳ مهر ۱۳۸۶ مورد تنفیذ دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران قرار گرفت.^[۲۰]

مشاهیرقروه

• استاد صاحبعلی ملکی: شاعر و خطاط نامی.^[۲۱]
• عربعلی شروه: در سال ۱۳۱۸ در روستای شکوه‌آباد شهرستان قروه به دنیا آمد. پس از اخذ دیپلم، سال‌ها در روستاهای همدان به شغل معلمی پرداخت تا این‌که در سال ۱۳۴۸ برای تحصیل در رشته‌ی نقاشی وارد دانشکده‌ی هنرهای زیبا شد. پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۵۴، برای تدریس آناتومی به هنرستان هنرهای تجسمی دعوت شد و در عین حال، در دانشکده‌ی هنرهای زیبا نیز تدریس ‌کرد. در همین سال‌ها کار ترجمه را آغاز کرد و کتاب‌های متعددی را در زمینه‌ی هنرهای تجسمی ترجمه یا تألیف نمود. شروه را پیشرو ترجمه‌ی کتاب‌های هنری می‌دانند که با تألیف و ترجمه‌ی بیش از صد عنوان کتاب آموزشی و آکادمیک در زمینه‌های مختلف هنری از جمله نقاشی و طراحی، نقشی مهم در توسعه‌ی هنر ایران داشته است. وی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۰ به علت بیماری سرطان درگذشت.^[۲۲]
• محسن صالحی: نویسنده

مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها

• دانشکده صنعت و معدن قروه
• دانشگاه آزاد واحد قروه^[۲۳]
• دانشگاه پیام نور مرکز قروه^[۲۴]
• مرکزآموزش علمی کاربردی قروه.
• موسسه آموزش عالی ایرانمهرقروه.

نگارخانه

جغرافیای طبیعی

قروه منطقه‌ای است کوهستانی این شهربین۴۷ درجه و۴۸ دقيقه طول جغرافيايی و ۳۵ درجه و۱۰ دقيقه عرض جغرافيايی قرار دارد. ارتفاع قروه از سطح دريا ۱۹۰۰متر می باشد كه دارای زمستان بسيار سرد با برف های سنگين و تابستان نسبتاً خنک است.

موقعیت جغرافیایی

	استان زنجان	بیجار	استان آذربایجان غربی
	استان همدان		سنندج
		قروه
		سنقر

کوه های قروه

شهرستان قروه دارای ارتفاعات بسیاری است که مهمترین آنها عبارتند از كوه پریشان ٬بدر ٬پنجه علی، ابراهیم عطار، یوسف سیاه، شعبان کچل، خرسه ریه، سه زرده که مهمترین آن کوه بدر و پریشان است.

کوه پریشان: در جنوب شرقی شهرستان قروه واقع شده است. برای رسیدن به دامنه این کوه،باحرکت از شهرستان قروه، ابتدا ۱۰ کیلومتر از مسیر جاده همدان طی می شود سپس به سمت راست تغییر مسیر داده(جاده فرعی کنار پادگان قدس) و پس از عبور از روستاهای میهم سفلی و علیا(تا این قسمت جاده آسفالت بوده و ادامه مسیر شن ریزی می باشد)، ولی آباد و نعمت آباد به دامنه کوه پریشان می توان رسید. این کوه از چهار قله صخره ای تشکیل شده که بلندترین آن قله پریشان می باشد که از دور همانند کوهانهای شتر (دوکوهانه) نمایان است.

کوه بدر: در جنوب شهرستان قروه و حد فاصل مرز استان کردستان و کرمانشاه با ارتفاع ٣٢٩٨ متر از سطح دریا قرار دارد. برای رسیدن به دامنه کوه،  از این مسیرها می توان گذشت. از قروه به طرف روستاهای قلعه، سرتیپ آباد، امین آباد، پیر سلیمان  و از آخرین روستا یعنی پیر سلیمان پناهگاه مشاهده می شود. در فصل تابستان از راه جیب رو تا منطقه چمنزار زیر یال پناهگاه می توان با ماشین رفت. بدر به نام کوه میهمین نیز معروف است زیرا این کوه بر دو قریه میهم محیط است.

چشم انداز بدر: این کوه در ارتفاع ٢٦٠٠ متری ضلع غربی بدر واقع شده که دارای آب گوارا می باشد و در فصل تابستان علاقمندان زیادی را به خود جذب می کند. کانی به زبان کردی یعنی چشمه، بنا به روایتی می گویند یکی از شاهان صفوی در زمان لشگرکشی در این محل اطراق نموده و این چشمه را پسندیده است.^[۲۵]

خرسه ریه | بدر | پنجه علی | پریشان | شعبان کچل | یوسف سیاه | سه زرده |ابراهیم عطار |

محلات شهر

^[۲۶]