| هرمزگان | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | بندرعباس |
| مساحت | ۷۰٬۶۹۷ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ۱۵۷۸۱۸۳[۱] |
| تعداد شهرستانها | ۱۳ شهرستان |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| استاندار | جاسم جادرى |
استان هُرمُزگان نام یکی از استانهای کشور ایران است.[۲]
این استان در جنوب ایران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد. کرانه‌های این استان در شرق بر دریای عمان و در غرب بر خلیج فارس قرار دارند.[۳]
بعضی از جزیره‌های مهم هرمزگان عبارت‌اند از قشم، کیش، ابوموسی، لاوان، هرمز، لارک، سیری.[۴]
استان هرمزگان دارای ۱۳ شهرستان، ۲۳ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادی دارای سکنه‌است و بنا به سرشماری بعمل آمده در سال ۱۳۷۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر می‌باشد.[۲][۵]
استان هرمزگان در حدفاصل بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده‌است. این استان حدود ۶۸هزار کیلومتر مربع (کمابیش اندازه کشور گرجستان) مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان کشور می‌باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استانهای فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته‌است.[۳]
بنا به سرشماری بعمل آمده در سال ۱۳۷۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر می‌باشد که از این تعداد ۴۱۹۹۳۸ نفر در بندرعباس ساکن می‌باشند. بندرعباس به‌عنوان مرکز استان امروزه یکی از شهرهای بزرگ ایران می‌باشد که مرکز مهم فعالیتهای اقتصادی و تجاری می‌باشد. این شهر که در قسمت انتهایی خلیج فارس و در فصل مشترک شاهراه خلیج فارس و دریای عمان واقع گردیده‌است که نقش مهمی در زمینه صادرات و واردات کشور ایفا می‌کند. تأسیسات مهم دریایی و زیربنایی کشور همچون بندر شهید رجایی، پالایشگاه نفت بندرعباس، کارخانه آلومینیوم المهدی، کارخانه آلومینیم هرمزگان، کشتی سازی خلیج فارس، فولاد و سیمان هرمزگان از این جمله می‌باشند. این استان از طریق زمین به استانهای بوشهر فارس کرمان و سیستان و بلوچستان ارتباط دارد و با راه آهن به راه آهن سراسری ایران متصل است و از طریق هوا با داشتن فرودگاهای بین‌المللی بندرعباس، کیش، بندر لنگه و قشم به سراسر جهان متصل است. استان هرمزگان جز<پردرامدترین استانهای ایران می‌باشد این استان از نظر درآمد اولین استان کشور است ولی متأسفانه از نظر تقسیم بودجه در رده بیست و چهارمین استان قرار دارد.[۲]
محتویات
- ۱ زبان و نژاد
- ۲ موقعیت اقتصادی
- ۳ شهرستانها و تقسیمات کشوری
- ۴ مردم شناسی
- ۵ حمل و نقل
- ۵.۱ شبکه راه‌های زمینی
- ۵.۲ شبکه راه‌آهن
- ۶ جستارهای وابسته
- ۷ پانویس
- ۸ پیوند به بیرون
- ۹ نگارخانه
- ۱۰ فهرست منابع
- ۱۱ منابع
زبان و نژاد
استان هرمزگان، از دیر باز محل نخستین اجتماع‌ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومت‌های با فرهنگ، در کرانه‌های آن به وجود آمده است. در کرانه‌ها و جزیره‌های هرمزگان، فارس‌ها، بلوچها، عرب‌ها، و تیره‌های آمیخته به سر می‌برند، که در اثر آمیختن، نژاد ویژه‌ای را به وجود آورده‌اند، که در شهرستان میناب، به مینابی، سرشناس شده‌اند. ساکنان محلی بعضی از بندرها و جزیره‌های استان هرمزگان، عرب هستند که از دیگر نقاط ایران به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. اینان فرزند عرب و عرب زبانان محلی مستقر در ایران می‌باشند، که ویژگی‌های جسمانی آنان با عرب‌ها همسانی دارد و ایرانی شده‌اند.[۶]
مردم بندرعباس و برخی از نواحی استان هرمزگان، آمیخته‌ای از فارس، عرب ، بلوچ و سیاه هستند، که «بندری» یا «عباسی» نامیده می‌شوند. لاری‌ها، که در شهرستان لار استان فارس، بندرها و جزیره‌های ایرانی دریای فارس، از جمله هرمزگان و سرزمین‌های جنوبی دریای پارس زندگی می‌کنند، چنان‌که هنوز هم با زبان پارسی و لهجه دری و عربی سخن می‌گویند. بلوچها، در کرانه‌های دریای مکران، خلیج فارس، جزیره‌ها و بندرهای ایران، از جمله استان هرمزگان زندگی می‌کنند. نام این تیره در آثار فارسی «بلوچ» و در آثار عربی «بُلوش» نگاشته شده است. مکرانی‌ها یا مکی‌ها، بیش تر در ناحیه مکران استان سیستان و بلوچستان و کرانه‌های دریای فارس، از جمله استان هرمزگان، به ویژه ناحیه جاسک زندگی می‌کنند و آمیخته‌ای از نژاد هندو، آسوری، افغان و سیاه پوست هستند.[۷] زبان مردم هرمزگان عموماً لهجه‌های گوناگون گویش بندری (فارسی دری تغییر یافته در اثر ورود زبانهای گوناگون به منطقه) است که از زیر شاخه‌های زبان فارسی است که دارای پیوندهایی با زبان مردم لارستان استان فارس می‌باشد. ونیز در نواحی غربی وجزایر ایرانی خلیج فارس زبان عربی نیز رایج است، همچنین در نواحی شرقی مانند جاسک زبان بلوچی رواج دارد. همچنین در برخی روستاهای حاشیهٔ دریا زبان عربی کلاً رایج است، بطور مثال: مثلاً در روستای شناس و دهستان مغویه و چیرویه ساکنان اصلی این مناطق کلاً به زبان عربی سخن می‌گویند.[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]
موقعیت اقتصادی
فعالیت عمده مردم هرمزگان در زمینه کشاورزی، ماهی‌گیری و تجارت است. منطقه میناب و رودان به عنوان قطبهای کشاورزی استان به شمار می‌آید. این استان همچنین دارای معادنی از قبیل نفت، گاز، کرومیت، خاک‌سرخ و … است. در ضمن هرمزگان در زمینه حمل و نقل دریایی و شیلات از موقعیت اقتصادی برجسته‌ای برخوردار است. دو بندر آزاد تجاری کیش و قشم از لحاظ اقتصادی برای این استان سود سرشاری را به دنبال دارند.[۲]
شهرستانها و تقسیمات کشوری
استان هرمزگان دارای ۱۳ شهرستان، ۲۵ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادی دارای سکنه‌است. چندین دهه قبل این استان خود بخشهایی از کرمان و فارس به شمار می‌رفته‌است.[۲]
فهرست شهرستان‌های استان هرمزگان ایران:
- شهرستان ابوموسی
- شهرستان بستک
- شهرستان بندرعباس
- شهرستان بندر لنگه
- شهرستان جاسک
- شهرستان حاجی‌آباد
- شهرستان رودان
- شهرستان قشم
- شهرستان پارسیان
- شهرستان میناب
- شهرستان خمیر
- شهرستان بشاگرد
- شهرستان سیریک
مردم شناسی
بافت جمعیتی استان تنوع فراوانی دارداز شرق با فرهنگ و سنن بلوچها شروع می‌شود وپوشش مردم بخصوص زنان بسیار شبیه بلوچها می‌باشد و در مرکز و غرب استان بیشتر از فرهنگ بومی خود و لباس آنها بیشتر فرنگی می‌باشد و زنان پوشش مشهور بندری، لباسی با پارچه‌های رنگی شاد قرمز سبز زرد و آبی و اکثراً زری بافی شده. روایت‌ها فرهنگ مردم هرمزگان حکایت از رشد، تکامل، اختلاط و تنوع بسیار دارد.[۲][۱۳]
آیین‌ها، افسانه‌ها واعتماداتی که از قلهٔ کوه‌ها تا حضور دریا وصیادان را در بر گرفته‌است، بر این چهار راه فرهنگی می‌توان از همهٔ أقوام، ملت‌ها و أدیان آمده ورفته چیزهای بسیار بر جای مانده یافت. پس باید با ضرب دهل‌ها ونقش لباس همراه شد وبه تماشای زار و عضوا نشست تا تاریخ دیرینهٔ فرهنگ وتمدن هرمزگان را که حکایت مردم دیرزی این دیار وهم نشینی آنان با مهاجران از دور آمده را دریافت. همچنین شماری از مردم این استان از ایرانیان آفریقایی‌تبار می‌باشند.[۴][۱۴]
حمل و نقل
شبکه راه‌های زمینی
عمده راه‌های زمینی هرمزگان عبارتند از:
بندرعباس ـ بندرلنگه-گاوبندی-بوشهر
بندرعباس-گهکم-داراب-شیراز
بندرعباس-بستک-لار-جهرم-شیراز
بندرعباس-حاجی‌آباد-سیرجان-کرمان
بندرعباس-رودان-کهنوج-کرمان
بندرعباس-میناب-جاسک-چابهار
شبکه راه‌آهن
ریل گذاری اولین شبکه راه آهن استان در زمستان ۱۳۷۳خورشیدی به پایان رسید. عملیات ریل گذاری این شبکه از بافق تا بندرعباس به طول۷۰۰ کیلومتر با اعتباری افزون بر۱۶۴میلیاردریال اجرا شد. باند دوم مسیر بافق به بندرعباس در سال۱۳۹۱ توسط رئیس جمهور محمود احمدی نژاد افتتاح شد.
هم اکنون مسیر ریلی شیراز-جهرم-لار-بندرعباس در دست ساخت می‌باشد.
جستارهای وابسته
- فهرست شهرستان‌های استان هرمزگان
- فهرست بخش‌های استان هرمزگان
- فهرست دهستان‌های استان هرمزگان
- فهرست جزایر استان هرمزگان
- فهرست چشمه‌ها و مراکز آب درمانی استان هرمزگان
- فهرست رودخانه‌های استان هرمزگان
- فهرست بادهای استان هرمزگان
- فهرست کاروانسراهای استان هرمزگان
- فهرست کوه‌های استان هرمزگان
- فهرست نقاط دیدنی استان هرمزگان
- اصطلاحات جغرافیایی در هرمزگان
- شهرک‌های صنعتی هرمزگان
- بادباوری در هرمزگان
- صنایع دستی (هرمزگان)
- جغرافیای طبیعی و اقلیمی استان هرمزگان
- جغرافیای تاریخ استان هرمزگان
پانویس
- پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۰
- محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ (به یاد کوخرد) “، ج۱. ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
- محمد صدیق، عبدالرزاق، «صهوة الفارس فی تاریخ عرب فارس»، چاپ اول، شارجه: چاپ خانه المعارف، ۱۹۹۳ میلادی.
- القاسمی، کامله، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات: الطبعة الثانیة عام ۱۹۹۳ للمیلاد.
- الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
- آمار و اطلاعات
- Peter Jackson and Lawrence Lockhart (Ed) (۱۹۸۶), Vol. ۶th, The Cambridge History of Iran: Cambridge University Press.
- کامله، القاسمی، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات:، چاب دوم، انتشار سال ۱۹۹۳ میلادی. (به عربی)..
- الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
- ذکرت هرمزجان فی واحد من اهم المراجع الاجنبیة التاریخیة عن ایران فی سنة ۱۶۴۹ للمیلاد، وهو کتاب: (کامبریدج عن تاریخ ایران)، فی المجلد السادس.
- هرمزگان، ناشر:اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان هرمزگان، زیر نظر همایون امیرزاده، سال ۱۳۸۸ خورشیدی.
- اطلس گیتاشناسی استانهای ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran).
- Peter Jackson and Lawrence Lockhart (Ed) (۱۹۸۶), Vol. ۶th, The Cambridge History of Iran: Cambridge University Press.
پیوند به بیرون
- تقسیمات استانی استان هرمزگان
- آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن هرمزگان ۱۳۸۵
- پایگاه اطلاع رسانی قشم آن لاین – اخبار بندر عباس، جزیره قشم و کیش
- اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی هرمزگان
نگارخانه
-
بندرعباس
فهرست منابع
- الوحیدی الخنجی، حسین بن علی بن احمد، «تاریخ لنجه» ، چاپ دوم، دبی: دارالأمة للنشر والتوزیع، ۱۹۸۸ میلادی.
- محمد صدیق، عبدالرزاق، «صهوة الفارس فی تاریخ عرب فارس» ، چاپ اول، شارجه: چاپ خانه المعارف، ۱۹۹۳ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، «شهرستان بستک و بخش کوخرد» ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
- العصیمی، محمد بن دخیل، عرب فارس ، چاپ اول، دمام (عربستان سعودی): انتشاراتی الشاطیء الحدیثة، ۱۴۱۸ هجری قمری.
- حاتم، محمد بن غریب، تاریخ عرب الهولة، چاپ اول، قاهره: دارالعرب للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۹۹۷ میلادی.
- الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
- کامله، القاسمی، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات:، چاب دوم، انتشار سال ۱۹۹۳ میلادی. (به عربی).
- هرمزگان، ناشر:اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان هرمزگان، زیر نظر همایون امیرزاده، سال ۱۳۸۸ خورشیدی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ (به یاد کوخرد) “، ج۱. ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
- Peter Jackson and Lawrence Lockhart (Ed) (۱۹۸۶), Vol. ۶th, The Cambridge History of Iran: Cambridge University Press
- القاسمی، کامله، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات: الطبعة الثانیة عام ۱۹۹۳ للمیلاد
- ذکرت هرمزجان فی واحد من اهم المراجع الاجنبیة التاریخیة عن ایران فی سنة ۱۶۴۹ للمیلاد، وهو کتاب: (کامبریدج عن تاریخ ایران)، فی المجلد السادس.
- بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
- اطلس گیتاشناسی استانهای ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)
- راهنمای مفصل ایران
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||
|
||||||
|
||||||